Datacenters zijn grootverbruikers van elektriciteit en verbruiken ook steeds meer, blijkt uit cijfers van het CBS . De grootste datacenters van ons land gebruiken net zoveel stroom als bijna een kwart van alle woningen. Wat is het nut van deze gebouwen en wat leveren ze ons op? Vijf vragen over datacenters. Waarvoor worden datacenters gebruikt? Voor zo ongeveer alles. Datacenters zijn gebouwen met servers, krachtige computers die digitale informatie opslaan en verwerken. Een ziekenhuis dat zijn klantendossier opslaat, betalen bij een online webshop, een video streamen of bellen met een vriend of vriendin, het gaat allemaal via een datacenter. Ook de opkomst van kunstmatige intelligentie speelt een belangrijke rol in de uitbreiding van datacenters. "Een chatbot op een site kan je nu vragen stellen in plaats van een medewerker, en dat gaat veel sneller", zegt Rob Stevens, directeur van datacenter Interconnect. Hoeveel nu en in de toekomst? Nederland telt bijna 200 datacenters. Vorig jaar gebruikten zij 4,6 procent van alle elektriciteit in Nederland. Zo'n 90 procent van die stroom gaat naar ongeveer 45 grote datacenters. Je hebt datacenters waar meerdere bedrijven samen hun data laten beheren. Er zijn ook enkele grote datacenters die in gebruik zijn van één techbedrijf. Nederland heeft er hier drie van, twee van Google en één van Microsoft. Landelijk netbeheerder Tennet heeft een goed beeld van de verwachte groei van het datacenterverbruik. Tennet denkt dat de vraag naar elektriciteit van datacenters de komende jaren minstens verdubbelt naar 10 tot 15 procent van het totale stroomverbruik in 2030. Tennet verwacht dat dit rond 2030 afvlakt, maar benadrukt dat de lange termijn onzeker is. "Blijft de AI-investeringsgolf aanhouden of niet?", is bijvoorbeeld een vraag die daarbij een rol speelt. Wat kost het? Momenteel wordt veel ingezet op het uitbreiden van datacenters wereldwijd, ziet Roel Dobbe, AI- en veiligheidsonderzoeker aan de TU Delft. Kunstmatige intelligentie wordt gezien als oplossing voor economische en maatschappelijke problemen. Er zou met meer zorgvuldigheid naar deze datacenters moeten worden gekeken, zegt hij. "We gaan overal meer energie gebruiken, en dat is zeker niet alleen groene energie." Zodra de vraag toeneemt op een beperkt stroomnet, zullen we meer fossiele brandstof gaan gebruiken, zegt Alex de Vries-Gao, onderzoeker naar de duurzaamheid van datacenters en AI. Want de hoeveelheid groene energie is beperkt. Als de vraag naar stroom stijgt, zal die met fossiele brandstoffen moeten worden opgevangen. Dan heb je ook nog 'opofferingskosten', dat gaat over sectoren die geen stroom meer kunnen krijgen omdat er een datacenter staat. Als we prioriteit geven aan datacenters kan deze stroom bijvoorbeeld niet gaan naar toekomstige woningbouw. Zo bleek dit jaar dat een hogeschool geen ruimte kreeg om uit te breiden omdat het elektriciteitsnet in Almere vol zit. Voor een groot nieuw datacenter was wel ruimte, omdat die eerder om een aansluiting vroeg. Wat levert het op? Oud-topman van ASML Peter Wennink kwam vorige week met een rapport over de toekomstbestendigheid van de Nederlandse economie. Volgens hem moeten we blijven investeren in digitale infrastructuur, waaronder AI. De overheid zou geld moeten steken in deze sector om Nederland hierin te laten uitblinken, en zo te kunnen blijven concurreren met andere landen. Op de lange termijn zou dit Nederland economische groei opleveren. Daarnaast zijn we de afgelopen jaren steeds verder aan het digitaliseren, zegt directeur van het datacenter Stevens. "Vroeger deed je de belastingaangifte in een envelop, nu kan dit online en digitaal". Dit zorgt er voor dat we alles dus sneller en efficiënter kunnen doen, maar wel tegen een bepaalde prijs. Moeten we dit willen? Het elektriciteitsnet in Nederland zit erg vol: meerdere provincies zeggen dat er geen nieuwe aansluitingen komen voor bedrijven en woningen. Voor nieuwe datacenters zou het dus kunnen betekenen dat ze over de grens worden gebouwd, waar meer ruimte op het stroomnet is. Maar Stijn Grove, directeur van branchevereniging voor datacenters DDCA, ziet dat niet zitten. "Het is de basisbehoefte voor de online wereld. Je wil die data dichtbij hebben." Of er nog meer datacenters komen in ons land is een politieke keuze. De provincies en gemeenten bepalen waar en hoeveel er worden gebouwd.