Loom draaien de wieken van een windmolen in West-Oekraïne. Twee jaar geleden stond deze nog in Wachtebeke, net over de grens in Vlaanderen. Nadat een Nederlands bedrijf ze had opknapt, ging de turbine met drie andere naar Oekraïne. Elders liggen ook al zonnepanelen uit Nederland op een ziekenhuis. De handel is nog beperkt, maar hernieuwbare energiebedrijven willen graag meer zakendoen in Oekraïne en bijdragen aan de wederopbouw. Nieuwe afspraken van branchevereniging NedZero en twaalf bedrijven in een convenant met de Nederlandse overheid moeten daarbij helpen. De bedrijven krijgen daarbij hulp bij het overwinnen van obstakels in Oekraïne. Wat houdt het convenant in? Twaalf bedrijven en NedZero, de branchevereniging voor de windindustrie, hebben een convenant gesloten met het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Dit moet ertoe leiden dat bedrijven hulp krijgen bij de opbouw van het Oekraïense stroomnet, en vaste voet krijgen in dat land. Het convenant moet ervoor zorgen dat bedrijven, die onder meer handelen in windturbines, zonnepanelen, batterijen en andere duurzame technologie, makkelijker spullen kunnen invoeren in Oekraïne. Ook is het de bedoeling lokaal mensen op te leiden en lokaal te gaan produceren. "Ze zijn geweldig", zegt Sergii Vavshko over de windmolens. Hij is van het bedrijf dat de opgeknapte turbines kocht. Volgens Vavshko zijn ze betaalbaar, redelijk betrouwbaar en snel leverbaar. En dat is belangrijk voor Oekraïne, aangezien het land snel nieuwe stroombronnen nodig heeft. Uren zonder stroom Sinds de invasie in 2022 valt Rusland met drones en raketten energiecentrales en het stroomnet aan. Van alle stroom die Oekraïne opwekte voor de invasie was in oktober minder dan de helft over. "We hebben tot wel zeven uur stroomuitval thuis en in kantoren", zegt Vavshko. Naast het repareren van beschadigde centrales probeert Oekraïne nieuwe stroombronnen te bouwen. Dat moet niet alleen zo snel mogelijk, er wordt meteen ook naar de toekomst gekeken. In plaats van enkele grote centrales te bouwen, verspreiden de Oekraïners op zoveel mogelijk locaties generatoren, turbines en andere stroombronnen, zodat Russische aanvallen minder schade aanrichten. Daarbij zetten de Oekraïners dus ook in op hernieuwbare energiebronnen en -opslag. Dus zonnepanelen, windturbines en batterijen. Niet alleen kunnen die snel worden gebouwd, er hoeft ook niet continu brandstof te worden geleverd. Deze windmolen werd doorgelicht in Barneveld voordat hij naar Oekraïne ging. "Ze worden grondig gestript", zegt Wim Robbertsen, directeur van Business in Wind. In de fabriekshal maakt het bedrijf nu drie onttakelde turbines die 19 jaar draaiden in Flevoland klaar voor Noord-Ierland. Monteurs lopen alles na, maken onderdelen schoon, vetten ze in en vervangen alles wat slijtgevoelig is, zoals de lagers en tandwielen. "Hierdoor kan hij weer 15 tot 20 jaar ergens anders in de wereld draaien." Niet makkelijk zakendoen Bedrijven in Nederland vervangen turbines vaak voordat ze zijn versleten, omdat nieuwe, nog grotere turbines goedkopere stroom maken. De "kleintjes" van 100 tot 150 meter maakt het bedrijf klaar voor de tweedehandsmarkt. Kopers hebben vaak een locatie waar ze niet groter kunnen of mogen bouwen. Of ze hebben te veel haast of te weinig geld om te wachten op nieuwbouw. Bedrijven die handelen met Oekraïne lopen vaak tegen obstakels aan. "Makkelijk zakendoen is het niet", zegt Robbertsen. Er is veel papierwerk nodig om onderdelen het land in te krijgen, Oekraïense bedrijven krijgen geld moeilijk het land uit en dan is er natuurlijk nog de veiligheid. Dit moet soepeler worden door de deal met het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, zegt Bert van der Lingen, vicevoorzitter van NedZero. Zo krijgen bedrijven hulp van de ambassade in Kyiv. Ze hopen dat het daardoor makkelijker wordt spullen te importeren en bouwvergunningen te krijgen. Hele nacht in de schuilkelder Het convenant moet ertoe leiden dat bedrijven het stroomnet van Oekraïne sneller helpen op te bouwen. De bedrijven in duurzame technologie profiteren omdat ze makkelijker de Oekraïense markt op kunnen. Het is een voorbeeld van 'verlicht eigenbelang' voor Nederland, zegt Van der Lingen. Ook willen ze lokaal mensen gaan opleiden en lokaal onderdelen gaan produceren. Tijdens een bezoek aan het land ervoer Van der Lingen de dreiging. "Toen merkte ik wat het betekent om de hele nacht in de schuilkelder te zitten en het afweergeschut te horen." Hij raakte onder de indruk van de Oekraïense veerkracht en aanpakkersmentaliteit. "Daar wordt echt gewoon voor tientallen, honderden megawatts aan windenergie geïnstalleerd terwijl het oorlog is." Helemaal veilig zal het stroomnet van Oekraïne niet zijn, zelfs met de nieuwe aanpak om het opwekken van energie meer te verdelen. In het najaar viel Rusland een windpark aan bij Kramatorsk, dichtbij het front. Toch valt er maar een beperkte hoeveelheid stroom weg bij één zo'n succesvolle aanval. Voor Vavshko zullen de gekochte turbines waarschijnlijk niet de laatste deal zijn. "We kijken er nu naar", zegt hij. "We zoeken investeerders en we hebben al stukken land." En het is goed mogelijk dat die nieuwe turbines uit Nederland komen. "Daar hebben we een partner en zij kunnen ons helpen."