Rond 3 uur afgelopen nacht waren ze eruit: de EU-leiders besluiten dan gezamenlijk 90 miljard euro te gaan lenen om aan Oekraïne te geven. Oekraïne hoeft dat geld pas aan de EU terug te betalen als het herstelbetalingen van Rusland ontvangt voor de schade van de oorlog. Het besluit komt als een verrassing. Veel landen hoopten ruim 200 miljard aan Russische tegoeden niet alleen bevroren te houden, maar ook te gebruiken voor een lening aan Oekraïne. Een win-win-constructie, was de gedachte bij de Europese Commissie en bij landen als Duitsland en Nederland. Door het Russische geld te gebruiken, hoeft de EU niet te gaan lenen en geeft die een duidelijk signaal aan Rusland. Maar er is verzet, met name vanuit België, waar het overgrote deel van de Russische tegoeden geparkeerd staat. België vreest te moeten opdraaien voor de kosten wanneer de leenconstructie juridisch niet standhoudt. Daarom eist de Belgische premier Bart de Wever garanties van de EU om er zeker van te zijn dat de EU-landen gezamenlijk de kosten betalen voor mogelijke schade. In het voorstel dat op tafel ligt bij de EU-leiders wordt met veel van die Belgische zorgen rekening gehouden. Volgens het voorstel gaan de EU-landen inderdaad de risico's delen, maar juist dat blijkt voor verschillende landen met een hoge staatsschuld, zoals Frankrijk en Italië, een brug te ver. Te veel EU-leiders durven het nog niet aan. Er is onvoldoende steun voor het plan met de Russische tegoeden. En dus komt optie B op tafel: de EU gaat zelf geld lenen om Oekraïne financieel te helpen. Dat voorstel lag al langer op de plank, maar had niet de voorkeur. Voor een gezamenlijke lening is steun van alle lidstaten nodig. De Russisch gezinde landen Hongarije en Slowakije lieten voorafgaand aan de EU-top al weten een gezamenlijke lening niet te steunen en dus leek die optie kansloos. Toch komt de lening er. Er wordt een compromis gevonden: Hongarije, Slowakije en ook Tsjechië krijgen een uitzonderingspositie. Zij hoeven niet mee te betalen aan de kosten voor de gezamenlijke lening. Zo komt er dus een akkoord en daarmee weten de EU-leiders het rampscenario, dat er geen akkoord over geld voor Oekraïne wordt bereikt, te voorkomen. 1. Hoe werkt de gezamenlijke lening? De EU-landen gaan gezamenlijk 90 miljard euro lenen op de kapitaalmarkt. Dat geld gaat naar Oekraïne. Als dekking voor de lening gebruikt de EU geld dat het van de lidstaten krijgt, maar dat nog geen plek op de begroting heeft. Anders dan bij het gebruik van de Russische tegoeden voor een lening aan Oekraïne moet de EU nu rente betalen. Die rente rekent de EU niet door aan Oekraïne. Hoeveel de kosten voor de rente precies zullen zijn, hangt af van welke leningen de Europese Commissie gaat afsluiten. EU-ambtenaren schatten dat de rentekosten zullen oplopen tot zo'n drie miljard euro per jaar. 2. Wie betaalt de rekening? Het idee is dat de EU de leningen op de kapitaalmarkt op termijn aflost, als Oekraïne het geld terugbetaalt aan de EU. Maar, zeggen de EU-leiders, dat hoeft Oekraïne alleen te doen wanneer Rusland de schade voor de oorlog terugbetaalt aan Oekraïne. Tot die tijd houdt de EU de Russische tegoeden bevroren. De vraag is of de herstelbetalingen er ook echt komen. Dat hangt ervan af hoe de oorlog eindigt en welke afspraken daarbij worden gemaakt. Zolang Oekraïne de lening niet terugbetaalt, blijft de EU dus zitten met de gezamenlijke schuld en blijft die rente betalen over de leningen op de kapitaalmarkt. De EU kan op een zeker moment beslissen de leningen zelf terug te gaan betalen. Daar zijn nu nog geen plannen voor. De jaarlijkse drie miljard euro aan rente betaalt de Commissie vanuit de Europese begroting. Om dat in verhouding te zien: de gehele Europese begroting voor komend jaar bedraagt zo'n 190 miljard euro. De rekening komt vooralsnog dus niet direct bij de lidstaten te liggen, maar als het niet lukt om ruimte te vinden binnen de begroting, zullen de lidstaten uiteindelijk toch moeten bijspringen. 3. Gezamenlijk lenen, noemen we dat geen Eurobonds? Dat hangt ervan af aan wie je het vraagt. Volgens demissionair premier Schoof zijn dit absoluut geen Eurobonds, omdat Oekraïne het geld moet terugbetalen en het niet om een gift gaat. Dat is de definitie van het kabinet. Over het algemeen worden gezamenlijke EU-leningen, in welke vorm dan ook, wel degelijk Eurobonds genoemd. Ook de Franse president Macron gebruikte die term na afloop van de top. In Brussel zijn ze de semantische discussie een beetje beu: "Als u mij kan vertellen wat een Eurobond is, vertel ik u of dit Eurobonds zijn," zei een hoge EU-ambtenaar.