کاروانسرای برازجان، بنایی قاجاری در قلب دشتستان، فقط محل استراحت کاروان‌ها نبوده است. اینجا جایی است که روزی تجار خلیج فارس شب را به صبح می‌رساندند، زمانی به زندان تبعیدیان سیاسی تبدیل شد و در مقاطعی، نامش با قیام‌های ضد استعماری جنوب و چهره‌هایی چون رئیسعلی دلواری، غضنفرالسلطنه برازجانی و ناصرالدیوان کازرونی گره خورد. با وجود چنین پیشینه‌ای، این کاروانسرا که در سال ۱۴۰۲ به‌عنوان تنها اثر جهانی استان بوشهر در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد، امروز با مرمت نیمه‌تمام و نبود روایت تاریخی، بیش از هر زمان دیگری در معرض فراموشی قرار دارد. به گزارش خبرنگار ایلنا، کاروانسرای برازجان که با نام‌های «کاروانسرای مشیر» و «دژ برازجان» نیز شناخته می‌شود، یکی از ۵۴ کاروانسرای ایرانی است که در قالب پرونده زنجیره‌ای «کاروانسراهای ایران» در سال ۲۰۲۳ میلادی (۱۴۰۲ شمسی) در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد؛ جایگاهی که آن را به تنها اثر جهانی استان بوشهر تبدیل کرده است. محسن عباسپور، فعال میراث‌فرهنگی بوشهر، درباره اهمیت این بنا به ایلنا گفت: این کاروانسرا از نظر معماری، وسعت و سلامت کالبدی، در زمره شاخص‌ترین کاروانسراهای دوره قاجار در جنوب کشور قرار دارد، اما این جایگاه جهانی هنوز به توجه و حفاظت شایسته منجر نشده است.