Με τους εμβολιασμούς για την εποχική γρίπη να έχουν ξεκινήσει από τον περασμένο Οκτώβριο και τις εκκλήσεις των αρμόδιων αρχών να εντείνονται όσο πλησιάζουμε στο μέσο του χειμώνα, ιδιαίτερα προς τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και τους πολίτες ηλικίας άνω των 65 ετών, τα δεδομένα που προκύπτουν από πρόσφατη ανάλυση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων σκιαγραφούν μια σύνθετη και σε αρκετά σημεία ανησυχητική εικόνα για την Κύπρο. Πρόκειται για μελέτη που εξετάζει τον αντίκτυπο των εμβολιαστικών προγραμμάτων τόσο για τη γρίπη όσο και για τον κορωνοϊό κατά την νοσηλεία των ηλικιωμένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επιχειρώντας να αποτιμήσει κατά πόσο τα επίπεδα εμβολιαστικής κάλυψης μεταφράζονται σε πραγματική αποσυμφόρηση των νοσοκομείων και σε μείωση των σοβαρών περιστατικών. Για την Κύπρο, τα συμπεράσματα αποκαλύπτουν μια εικόνα δύο ταχυτήτων, όπου ο εμβολιασμός κατά της γρίπης αποδίδει μετρήσιμα οφέλη, την ίδια ώρα που η προστασία έναντι του κορωνοϊού παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη, ακυρώνοντας σε μεγάλο βαθμό το δυνητικό όφελος για το σύστημα υγείας. Η αντίφαση αυτή αναδεικνύεται ξεκάθαρα μέσα από τα στοιχεία που παρουσιάζει το ECDC, καθώς από τη μία πλευρά η εμβολιαστική κάλυψη έναντι της εποχικής γρίπης στους ηλικιωμένους κινείται σε επίπεδα που, αν και υπολείπονται των ευρωπαϊκών στόχων, εντάσσονται στη μεσαία κατηγορία, ενώ από την άλλη η κάλυψη για τον COVID19 καταγράφεται στα χαμηλότερα επίπεδα σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το αποτέλεσμα είναι ότι, παρά το γεγονός πως σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές τα καταγεγραμμένα περιστατικά κορωνοϊού την τρέχουσα περίοδο είναι περιορισμένα, η Κύπρος δεν αποκομίζει ουσιαστικό προληπτικό όφελος σε όρους αποτροπής νοσηλειών. Η χαμηλή αποδοχή του εμβολιασμού στους ηλικιωμένους περιορίζει δραστικά την ικανότητα του συστήματος υγείας να προλάβει μια ενδεχόμενη αύξηση σοβαρών περιστατικών, ιδίως σε περιόδους αυξημένης κυκλοφορίας αναπνευστικών λοιμώξεων, όπου η ταυτόχρονη πίεση από γρίπη και COVID19 μπορεί να δοκιμάσει τις αντοχές των δημόσιων νοσηλευτηρίων. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την εποχική γρίπη, η έκθεση του ECDC καταγράφει ότι η εμβολιαστική κάλυψη στην Κύπρο για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω ανέρχεται στο 42%. Το ποσοστό αυτό βρίσκεται μεν αισθητά χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό στόχο του 75% που έχει τεθεί εδώ και χρόνια ως σημείο αναφοράς για την προστασία των ηλικιωμένων, ωστόσο κατατάσσει τη χώρα στην κατηγορία της μέτριας κάλυψης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σύμφωνα με τα μοντέλα που χρησιμοποιεί το ECDC, το επίπεδο αυτό εμβολιασμού εκτιμάται ότι συνέβαλε στην αποτροπή από 28% και 42% των νοσηλειών λόγω γρίπης στους ηλικιωμένους, ανάλογα με το σενάριο μεταδοτικότητας του ιού και το γενικό επίπεδο ανοσίας του πληθυσμού. Πρόκειται για ένα εύρημα που επιβεβαιώνει τη σημασία του εμβολιασμού ως βασικού εργαλείου πρόληψης, ιδιαίτερα σε ηλικιακές ομάδες που είναι πιο επιρρεπείς σε επιπλοκές και βαριά νόσηση. Παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά αυτά δείχνουν ξεκάθαρα πως ο εμβολιασμός κατά της γρίπης έχει ουσιαστικό και απτό αντίκτυπο στη μείωση της πίεσης στα νοσοκομεία, η Κύπρος εξακολουθεί να απέχει σημαντικά από χώρες που έχουν πετύχει υψηλή εμβολιαστική κάλυψη. Ενδεικτικά, κράτη όπως η Δανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία εμφανίζουν ποσοστά κάλυψης που επιτρέπουν την αποτροπή έως και του 70% ή και περισσότερων νοσηλειών που σχετίζονται με τη γρίπη στους ηλικιωμένους. Το ECDC υπογραμμίζει ότι ακόμη και μια σχετικά περιορισμένη αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης σε χώρες με μέτρια επίπεδα, όπως η Κύπρος, θα μπορούσε να μεταφραστεί σε αισθητή περαιτέρω αποσυμφόρηση των συστημάτων υγείας, μειώνοντας τις ανάγκες για νοσηλευτικές κλίνες και το φόρτο εργασίας του προσωπικού πρώτης γραμμής κατά τους χειμερινούς μήνες. Σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα της γρίπης, τα δεδομένα για τον κορωνοϊό χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα ανησυχητικά. Η Κύπρος καταγράφει εμβολιαστική κάλυψη μόλις 2% στους πολίτες ηλικίας 60 ετών και άνω, ποσοστό που την κατατάσσει μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη χαμηλότερη κάλυψη συνολικά. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της έκθεσης, το αποτέλεσμα αυτής της εξαιρετικά περιορισμένης συμμετοχής στον εμβολιασμό είναι ότι αποτρέπεται μόλις 1% έως 2% των νοσηλειών COVID 19 στους ηλικιωμένους, ακόμη και στα πιο ευνοϊκά σενάρια. Με απλά λόγια, το εμβολιαστικό πρόγραμμα για τον κορωνοϊό δεν φαίνεται να λειτουργήσει ως ουσιαστικό εμπόδιο έναντι της σοβαρής νόσησης στις μεγαλύτερες ηλικίες. Το ECDC επισημαίνει ότι χώρες με τόσο χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη ουσιαστικά δεν αποκομίζουν ουσιαστικό όφελος σε επίπεδο δημόσιας υγείας, σε αντίθεση με κράτη όπως η Σουηδία ή η Πορτογαλία, όπου η αποτροπή νοσηλειών φτάνει έως και το 40% με 50%. Η περίπτωση της Κύπρου αναδεικνύεται έτσι ως χαρακτηριστικό παράδειγμα χαμένης ευκαιρίας, καθώς παρά τη διαθεσιμότητα των εμβολίων και τις επανειλημμένες συστάσεις των επιστημονικών φορέων, η χαμηλή αποδοχή τους από τους ηλικιωμένους περιορίζει δραστικά την προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων και τη δυνατότητα έγκαιρης αποσυμφόρησης των νοσοκομείων σε περίπτωση επιδείνωσης της επιδημιολογικής εικόνας. Συνολικά, η έκθεση του ECDC καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, ενώ ο εμβολιασμός κατά της γρίπης στην Κύπρο παράγει σαφές και μετρήσιμο όφελος, ο εμβολιασμός κατά της COVID 19 παραμένει σε επίπεδα που δεν επιτρέπουν ουσιαστική μείωση των σοβαρών περιστατικών και των νοσηλειών. Το εύρημα αυτό εγείρει ευρύτερα ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών προώθησης του εμβολιασμού, για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η κόπωση του πληθυσμού μετά την πανδημία, αλλά και για το κατά πόσο ο κορωνοϊός έχει ενταχθεί πλέον στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της προληπτικής φροντίδας για τους ηλικιωμένους, αντί να αντιμετωπίζεται ως ένα παροδικό ζήτημα του παρελθόντος. Σημειώνεται ότι η ανάλυση του ECDC αφορά τη χειμερινή περίοδο 2024 με 2025 και καλύπτει το χρονικό διάστημα από τις 5 Αυγούστου 2024 έως την 1η Ιουνίου 2025. Βασίζεται σε εκτιμήσεις πολυμοντελικής ανάλυσης για τις νοσηλείες ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, αξιοποιώντας τα τελευταία διαθέσιμα και συγκρίσιμα δεδομένα. Η εμβολιαστική κάλυψη που χρησιμοποιείται στα μοντέλα προέρχεται κυρίως από τη σεζόν 2021 με 2022 για τη γρίπη και από τη σεζόν 2023 με 2024 για την COVID 19, γεγονός που σημαίνει ότι τα ποσοστά αποτροπής νοσηλειών δεν αντανακλούν πραγματικά καταγεγραμμένα περιστατικά, αλλά εκτιμήσεις για τον αναμενόμενο αντίκτυπο των εμβολιασμών κατά την περίοδο 2024 με 2025. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:  Εντονότερα συμπτώματα και υψηλή μεταδοτικότητα το νέο στέλεχος Κ της γρίπης που έφτασε στην Κύπρο-Νωρίτερα εμφανίστηκαν οι εποχικές λοιμώξεις Θωρακίζεται η Κύπρος απέναντι στη μικροβιακή αντοχή και τις νοσοκομειακές λοιμώξεις-Νέα μέτρα και ενισχυμένη επιτήρηση Παίρνει μέτρα το Υπουργείο Υγείας για αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής και των νοσοκομειακών λοιμώξεων Σε εγρήγορση τα νοσοκομεία για τις εποχικές λοιμώξεις-Συναγερμός και για τον επικίνδυνο μύκητα Candidozyma auris