5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, sigortalılık niteliğinin sona erdiği durumları ayrıntılı biçimde düzenlemektedir. Hastalık ve analık sigortalarından sağlanan kısa vadeli hakların belirli koşullara bağlı olması, özellikle çalışma ilişkisinin sona ermesi veya askıya alınması hâllerinde, sigortalının korunmaya devam edip etmeyeceğini önemli hale getirmektedir. Bu çerçevede kanun, iş ilişkisinin sona ermesinden sonra belirli bir süre sigortalının kısa vadeli sigorta kollarından yararlanmaya devam etmesine olanak tanımaktadır. Ancak bazı durumlarda sigortalılık kendiliğinden sona ermekte, bazılarında ise askıda kabul edilmektedir. ÇALIŞMA BİTTİKTEN SONRA SİGORTALILIK HANGİ ANDA SONA ERER? 5510 sayılı Kanun’un temel kuralına göre, 4/1-a kapsamındaki işçiler için sigortalılık çalışma ilişkisinin sona erdiği gün sona erer. Yani iş sözleşmesi feshedildiği gün sigortalı olma niteliği de aynı anda biter. Bu kural, sosyal sigorta ile çalışma ilişkisi arasındaki bağın doğal sonucudur. Ancak sosyal risklerin ani ortaya çıkması sebebiyle, sigortalının korunmasının tamamen ortadan kalkmaması için bazı özel koruma süreleri ve istisnai durumlar düzenlenmiştir. Bu nedenle sigortalılık her zaman fesih günü tamamen sona ermez; bazı hâllerde kısa bir süre daha devam ettiği kabul edilir. İŞTEN AYRILAN SİGORTALI HASTALIK VE ANALIK SİGORTASINDAN KAÇ GÜN DAHA YARARLANABİLİR? 5510 sayılı Kanun’un 9. maddesi gereği: •    İşten ayrılan sigortalı, •    İş ilişkisinin sona erdiği günü takip eden 10 gün boyunca, •    Hastalık ve analık sigortası açısından sigortalı sayılır. Bu süre, “geçiş süresi” olarak adlandırılabilir. Amaç, sigortalının işten ayrılış sonrası ani bir hastalıkla karşılaşması hâlinde tamamen korumasız kalmasını önlemektir. Şöyleki ; •    Sigortalı 10 günlük süre içinde hastalanırsa geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanır. •    Ancak hastalık 11. gün veya sonrasında başlarsa, sigortalılık niteliği sona ermiş sayıldığından ödenek verilmez. Doğum (analık) açısından da; •    İşten ayrılan sigortalı kadın, •    10 günlük sürede değil, •    10 günlük süre sona erdikten sonra doğum yaparsa,
analık ödeneği alamaz. “Doğumun gerçekleştiği tarihte sigortalılık devam ediyor olmalıdır. ÇALIŞMA SONA ERMEDİĞİ HÂLDE SİGORTALILIĞIN ASKIYA ALINDIĞI DURUMLAR HANGİLERİDİR? Sigortalının fiilen çalışmaması, sigortalılığın sona erdiği anlamına gelmez. Kanun bazı hâlleri, “hizmet akdinin askıya alınması” olarak kabul eder. Bu hâller şunlardır: •    Yasaya göre verilen ücretsiz izin •    Grev •    İşverenin lokavt uygulaması •    Gözaltı •    Tutukluluk gibi yönetmelikle sayılan “eksik gün” durumlarında sigortalılık bitmez; sadece askıya alınır ve neden sona ererse sigortalılık yeniden canlanır. Bu haller sona erdikten 10 gün sonra sigortalılık sona erer. ÜCRETSİZ İZİN, GÖZALTI, TUTUKLULUK, DEVAMSIZLIK GİBİ HALLER SİGORTALILIĞI NASIL ETKİLER? Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulama Genelgeleri ve Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Kuralları gereğince işveren her ay eksik gün nedenini doğru şekilde SGK’ya bildirmek zorundadır. Eksik gün nedenleri arasında: Gözaltına alınma,Tutukluluk,Kısmi çalışma,Yarım çalışma,Ücretsiz izin,Ücretsiz yol izni,Devamsızlık,Fesih tarihinde çalışma,Diğer ücretsiz izinler gibi haller açıkça sayılmıştır. Sonuç olarak, sigortalılık normalde iş sözleşmesinin bittiği gün sona erer; ancak işten ayrılıştan sonraki 10 günlük koruma süresi ve ücretsiz izin, grev, lokavt gibi askı halleri nedeniyle bazı durumlarda sigortalılık geçici olarak devam eder. Analık ve hastalık ödeneğinden yararlanmak için istirahat veya doğum tarihinde sigortalılık niteliğinin sürmesi şarttır. Bu nedenle sigortalılığın sona erme zamanı, sadece işten ayrılış tarihiyle değil, koruma süreleri ve askı hallerinin durumuyla birlikte değerlendirilmelidir. *Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. hastalık analık sigortalılık ne zaman sona erer Okan Karagülle, Independent Türkçe için yazdı Okan Karagülle Salı, Aralık 23, 2025 - 09:00 Main image:

Fotoğraf: AA