Dean Snowfield, Sleighbelle en Daniel & The Holly Jollies: het lijken doodgewone artiesten die kerstliedjes uitbrengen op Spotify. Maar in werkelijkheid bestaan ze helemaal niet en zijn hun kerstcovers met kunstmatige intelligentie (AI) gemaakt. Ook SoundCloud en YouTube staan er vol mee. De invloed van AI op de muziekwereld groeit elk jaar, zegt muziekdeskundige Kris Keijser. Hij produceert zelf nummers met kunstmatige intelligentie zoals Zo Zomer van 'John de Koning' uit 2024. "Daar zit een soort ruis doorheen; het klinkt eigenlijk niet goed. Als je het nu zou maken met AI-app Suno, dan hoor je echt de kwaliteitsslag. De technologie is verbeterd, maar je hoort nog steeds dat het nep is." 30.000 AI-nummers per dag Van Spotify is niet bekend hoeveel procent van de totale bibliotheek uit AI-nummers bestaat. Wel heeft de streamingdienst afgelopen jaar 75 miljoen 'spamnummers' verwijderd. Dit zijn liedjes die door AI zijn gemaakt en nagenoeg hetzelfde klinken als echte artiesten. Bij vergelijkbare streamingdiensten is het aanbod AI-content wel bekend. Zo ontdekte het Franse Deezer via een eigen tool dat ongeveer een derde van alle geüploade muziek met AI is gemaakt. Dat komt neer op meer dan 30.000 nummers per dag. Datawetenschapper Janne Spijkervet doet veel onderzoek naar kunstmatige intelligentie en produceerde met rapper Willie Wartaal het liedje Abbus, de inzending voor het AI Songfestival in 2020. "De eerste signalen dat AI groot zou worden, deden zich tien jaar geleden voor. Dat uitte zich in playlists, die door AI worden voorgeschoteld." Eind 2023 kwam Suno uit, een van de eerste AI-programma's waarmee gebruikers zelf nummers kunnen maken. "Toen kwam generatieve AI echt op de kaart; die technologie leert van alle muziek die wereldwijd beschikbaar is", zegt Spijkervet. "Elk door AI gegenereerd nummer is gebaseerd op bestaande artiesten en liedjes. En dat slaat aan bij luisteraars." Zo is de cover van Santa Baby van AI-artiest Sleighbelle op Spotify al meer dan 14 miljoen keer beluisterd. Het nummer verschijnt in afspeellijsten tussen artiesten van vlees en bloed als Ella Fitzgerald, Michael Bublé en Brenda Lee. "Het gebeurt steeds vaker dat bepaalde artiesten worden nagebootst, laatst overkwam het ook Tim Knol", zegt Spijkervet. "Dat is schadelijk voor artiesten, omdat je de spot drijft met hun werk." Bovendien lopen zij inkomen mis. Geen toestemming Ook is het voor luisteraars vaak moeilijk om het verschil te horen tussen AI-gegenereerde muziek en nummers van echte artiesten. Uit een recent onderzoek van Deezer en Ipsos bleek dat 97 procent van de 9000 deelnemers niet kon aangeven welke nummers door AI waren gemaakt en welke niet. Volgens Spijkervet moet het voor luisteraars duidelijker zijn wanneer ze naar AI-content luisteren. "Het nadoen of toe-eigenen van iemands stem gaat verder dan een nummer coveren. Het wordt vaak ook niet gelabeld als AI-muziek op Spotify of YouTube", zegt ze. Spijkervet verwacht dat AI-muziekgeneratoren uiteindelijk een kwaliteitsplateau zullen bereiken. Dit heeft te maken met de vele rechtszaken die platenlabels hebben aangespannen tegen platforms zoals Suno en Udio, voor het zonder toestemming gebruiken van bestaande muziek. "Op een gegeven moment zullen deze platforms zich echt aan de regelgeving moeten houden en kunnen ze niet langer alle muziek gebruiken om hun modellen te trainen." Muziekdeskundige Keijser zegt dat er voordelen zitten aan het gebruiken van AI voor het maken van muziek. "Het kan je als artiest inspireren en verder helpen. Bijvoorbeeld als je een bepaalde tekst in je hoofd hebt en je weet hoe je het gezongen wil hebben, komt het programma met net iets anders." Schoonheidsfoutjes Kerstnummers bedenken is een stuk lastiger, zegt hij. "Een echt goed kerstliedje maken is moeilijk: het moet je raken of er moet een verhaal achter zitten. AI-kerstnummers vangen vaak meer een algemeenheid." Bovendien hoor je vaak dat het nep klinkt, met name als je goed naar de stem luistert, zegt Keijser. "In nummers van The Band, The Beatles of D'Angelo zitten bepaalde foutjes die AI niet maakt, en juist dat maakt ze ongelofelijk goed. Er zit ook een groove in die je niet door AI kunt vervangen." Spijkervet voegt toe dat kerstmuziek bij uitstek een genre is waarin echtheid en authenticiteit belangrijk zijn. "Het is leuk om AI uit te proberen en er creatief mee aan de slag te gaan, maar kerstnummers die het goed doen, bestaan al 40 jaar, en het zijn steeds dezelfde artiesten en nummers. Het kerstgenre grijpt terug naar traditie, knusheid en nostalgie, en daar past AI als experiment niet bij."