خشونت ساختاری علیه کودکان

تبلیغات گسترده برای ازدواج کودکان زیر ۱۸ سال، در برنامه‌های مختلف، از‌جمله صدا‌و‌سیما، در سال‌های اخیر برای کارشناسان و کنشگران این حوزه یک زنگ خطر است. در سال‌های اخیر، از روش‌های مختلفی برای کاهش سن ازدواج استفاده شده که یکی از آنها سایت‌های همسریابی است؛ سایت‌هایی که امکان ثبت‌نام دختران ۱۳ و پسران ۱۵ سال را برای ازدواج به‌راحتی محقق کرده و این موضوع به باور بسیاری، خطر عادی‌سازی ازدواج نوجوانان را همراه دارد. شرق: تبلیغات گسترده برای ازدواج کودکان زیر ۱۸ سال، در برنامه‌های مختلف، از‌جمله صدا‌و‌سیما، در سال‌های اخیر برای کارشناسان و کنشگران این حوزه یک زنگ خطر است. در سال‌های اخیر، از روش‌های مختلفی برای کاهش سن ازدواج استفاده شده که یکی از آنها سایت‌های همسریابی است؛ سایت‌هایی که امکان ثبت‌نام دختران ۱۳ و پسران ۱۵ سال را برای ازدواج به‌راحتی محقق کرده و این موضوع به باور بسیاری، خطر عادی‌سازی ازدواج نوجوانان را همراه دارد. فعالیت یکی از این سایت‌ها، موضوع گزارش «‌شرق» بود با این عنوان: «پلتفرمی که کودک‌همسری را ممکن می‌کند». در این گزارش به جزئیات فعالیت سایت آدم و حوا پرداخته شد و با کارشناسان همین سایت و افراد فعال در حوزه کودکان صحبت شد. در همین راستا هم روزنامه «شرق» و پلتفرم کارزار با همکاری هم‌ نشستی با این موضوع برگزار کردند تا با حضور متخصصان و کنشگران از منظرهای مختلف به این موضوع پرداخته شود. نسترن فرخه، خبرنگار اجتماعی و نویسنده گزارش، به‌عنوان یکی از سخنران‌ها در این نشست، توضیح داد: «بهانه برگزاری این نشست، فعالیت سایت‌هایی است که عملا امکان ازدواج کودکان زیر ۱۸ سال را فراهم کرده‌اند؛ مثلا در سایتی مانند آدم و حوا، اگر سن دختران متولد ۱۳۹۱ یا پسران متولد ۱۳۸۹ جست‌وجو شود، با فهرست درخور توجهی از کودکان مواجه می‌شویم که به‌عنوان کاندیدای ازدواج معرفی شده‌اند. در اغلب موارد، این کودکان توسط والدین یا سرپرستان‌شان در این پلتفرم‌ها ثبت‌نام شده‌اند. نکته شایان توجه آن است که بخش عمده این ثبت‌نام‌ها مربوط به مناطق محروم است؛ الگویی آشنا که بار دیگر ارتباط مستقیم فقر و افزایش ازدواج کودکان را نشان می‌دهد. همچنین در بررسی حدود ۵۰ حساب کاربری، هرچند در بسیاری موارد محله دقیق محل سکونت مشخص نیست، اما نامی از مناطق برخوردار تهران دیده نمی‌شود. در مقابل، مناطق فرودست‌تری مانند احمدآباد مستوفی در میان آنها به چشم می‌خورد. فرایند ثبت‌نام در این سایت‌ها با پرسش‌هایی همراه است که نشان‌دهنده نوعی نگرش ایدئولوژیک خاص است؛ پرسش‌هایی درباره داشتن یا نداشتن ماهواره، نوع حجاب در برابر نامحرمان فامیل‌ یا موسیقی در مراسم عقد و عروسی. همچنین دوره‌ها و کلاس‌های ارائه‌شده در این سایت‌ها نیز به نظر می‌رسد بر همان نگاه فکری خاص استوار باشد. در میان این پرسش‌ها و داده‌ها، هیچ نشانه‌ای از توجه به بلوغ فکری، آمادگی روانی یا سایر شاخص‌های اساسی ازدواج دیده نمی‌شود. با‌این‌حال مدیر این سایت در پاسخ به انتقادها در گفت‌وگویی که با هم داشتیم، اعلام کرد‌ چون ازدواج زیر ۱۸ سال قانونی است، آنها نیز خود را مکلف به ارائه این خدمات می‌دانند، در‌حالی‌که در پلتفرم دیگری مانند «همدم» امکان ثبت‌نام برای افراد متولد ۱۳۸۶ به قبل وجود دارد. نکته نگران‌کننده این است که در کنار تبلیغات گسترده این سایت‌ها در صداوسیما و ترویج ازدواج نوجوانان، هیچ اشاره‌ای به آسیب‌ها و پیامدهای ازدواج در سنین پایین نمی‌شود. در تماس تلفنی‌ام با اپراتور سایت آدم و حوا برای ثبت‌نام دختری ۱۳‌ساله، به من گفته شد که این سایت صرفا وظیفه آشنایی اولیه را بر عهده دارد و پس از آن، هیچ‌گونه پیگیری یا نظارتی بر روند ازدواج انجام نمی‌شود. این یعنی اگر آسیبی در چنین ازدواج‌هایی رخ دهد، هیچ سازوکار بررسی و پاسخ‌گویی وجود نخواهد داشت‌».