Зошто Грците, Романците и Бугарите го слават Божик на 25 декември иако се православни? Филип Здравески 25.12.2025 / 15:56 Живот Милиони католички верници го слават Божик на 25 декември, денот на раѓањето на Исус Христос, а меѓу нив има и православни христијани кои слават според сосем различен календар. Божик според грегоријанскиот календар, кој се слави денес (25 декември), го слават и некои православни европски народи, како што се Романците, Грците и Бугарите. И еве зошто. На прв поглед, може да изгледа дека причината зошто овие три земји го усвоија грегоријанскиот календар и се приклучија кон Европската Унија е токму поради ова. Сепак, вистинската причина е поврзана со календарот, не со грегоријанскиот, туку со календарот на Миланковиќ. Имено, Грците, Романците и Бугарите го слават Божик според подобрениот јулијански календар, кој го дизајнирал српскиот научник Милутин Миланковиќ. Овој календар, познат како еден од најточните, е создаден поради практичните потреби на Кралството Југославија, каде што празниците се славеле двапати - католички според грегоријанскиот календар и православен 13 дена подоцна. Овој двоен празничен режим значително ја оптоварил економијата, па затоа било потребно да се најде компромис. Миланковиќевиот календар, презентиран на Сеправославниот собор во 1923 година, веднаш бил усвоен од православните цркви на Грција, Романија и Бугарија. Оттогаш, тие го слават Божик на 25 декември, но според Миланковиќевиот календар, а не според Грегоријанскиот календар. Се верува дека Српската православна црква не го усвоила овој календар поради несогласувања со кралот Александар и фактот дека миланковиќевиот календар се совпаѓал со грегоријанскиот во многу аспекти. Српската православна црква продолжува да го користи јулијанскиот календар. Календарот на Милутин Миланковиќ – најточниот календар во светот Кај нас сè уште е малку познат фактот дека повеќето православни цркви го слават и Божик (но не и Велигден), кога го слават и римокатоличките и протестантските цркви, но според својот календар. Календарот што овие цркви вообичаено го следат, вклучително и за прославата на Божик, се нарекува нов јулијански, реформиран јулијански или, според неговите создавачи, мелетијански или миланковиќев календар. Имено, во Истанбул во мај 1923 година се одржал Сеправославен конгрес, на кој српскиот астроном Милутин Миланковиќ учествувал како член на српската делегација и, на барање на православните, го претставил својот календар. Миланковиќ го заслужил општиот ентузијазам на присутните патријарси и пратеници (освен од Московската патријаршија, која немала претставници бидејќи сè уште не се опоравила од крвавата револуција од 1917 година), не само затоа што календарот е неспоредливо поточен (за разлика од грегоријанскиот календар, кој „испушта“ три престапни години на секои 400 години, во споредба со стариот јулијански календар, кој испушта седум на секои 900 години), туку и затоа што со неговото усвојување се добива нормален календар без да мора да го прифатат календарот на Католичката црква. Православните цркви кои го реформирале календарот го усвоиле од 1924 година па наваму (бугарската црква дури во 1963 година) Миланковиќевиот или т.н. неојулијански календар, а не грегоријанскиот. До денес, календарот го имаат усвоено 10 од 14-те автокефални православни цркви, имено Цариградската патријаршија (прва по „преседан на честа“ меѓу православните цркви), Александриската патријаршија (втора), Антиохиската патријаршија (трета), Грчката православна црква (11-та), Кипарската црква (10-та), Бугарската православна црква (осма), Романската православна црква (седма), како и помалите православни цркви во Полска (12-та), Чешката и Словачка (14-ти) и Албанија (13-та). Интересно е што повеќето парохии на православни цркви во Соединетите Американски Држави кои се придржуваат до стариот календар, дури и Московската патријаршија, го применуваат новојулијанскиот календар. По почетокот на руската војна во Украина, кон овој календар се приклучи и Украинската православна црква за да се дистанцира од Москва. Верни на календарот што се смета за „свет“ во Македонија, Србија и Русија и се нарекува „православен“, го користат и Ерусалимската патријаршија (четврта по „преседан на честа“), Московската патријаршија (петта), Српската православна црква (шеста според диптихот на Вселенската и седма според оној на Московската патријаршија), Грузиската православна црква (деветта), монашката заедница на Света Гора и Македонската православна црква - Охридска Архиепископија. Секоја црква има свои, повеќе или помалку добри причини за останување со стариот или прифаќање на новиот календар, но Ерусалимската патријаршија секако ја има најпрактичната. Имено, мнозинството верници на Ерусалимската патријаршија се православни Арапи кои, според новиот календар, би морале да се „туркаат“ кон светите места истовремено со локалните католици и протестанти кои го слават Божик. Миланковиќевиот и грегоријанскиот календар ќе се разликуваат за прв пат во 2800 година. Божик Автор/Извор Ф.З. Прикажи во метро On