Ένα μοναδικό παράθυρο στην ιστορία και την ταυτότητα της κυπριακής τέχνης μέσα από τους χώρους του Προεδρικού Μεγάρου ανοίγει η έκθεση Κύπρος: ο Κόσμος, ο Τόπος, ο Λόγος, η Ύλη» και την παράλληλη παρουσίαση αρχαιοτήτων με τίτλο «Πρόσωπα της Κύπρου ανά τους Αιώνες». Περισσότερα από 100 έργα 57 καλλιτεχνών δίνουν τη δυνατότητα στο κοινό να γνωρίσει την εξέλιξη της δημιουργικότητας στον τόπο, συνδέοντας παραδοσιακά θέματα με σύγχρονες εκφράσεις. Η έκθεση αναδεικνύει πώς η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως καθρέφτης της συλλογικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Παράλληλα η χρήση ψηφιακών εφαρμογών μετατρέπει την επίσκεψη σε μια ολοκληρωμένη εμπειρία που συνδυάζει τέχνη, ιστορία και τεχνολογία. Η εικονική μηχανή του χρόνου, που δημιουργήθηκε από το Ινστιτούτο Κύπρου, επιτρέπει στους επισκέπτες να περιηγηθούν στο Προεδρικό Μέγαρο και να ανακαλύψουν την πλούσια συλλογή έργων και την εξέλιξη του κτιρίου από το 1878 μέχρι σήμερα. Μέσα από την εφαρμογή οι επισκέπτες μπορούν να βιώσουν την ιστορία με τρόπο διαδραστικό και διαθεματικό, ενώ η ψηφιοποίηση των έργων φέρνει την τέχνη κοντά σε κοινό που δεν μπορεί να παρευρεθεί στους χώρους του Μεγάρου. Η έκθεση και οι ψηφιακές εφαρμογές συνιστούν μια πρωτοβουλία που αναδεικνύει την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη δυνατότητα της τεχνολογίας να ενισχύσει την πρόσβαση στη γνώση και την τέχνη. Πρόκειται για μια σύμπραξη παράδοσης και καινοτομίας που καθιστά την επίσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο μια ζωντανή εμπειρία για τους πολίτες και τους επισκέπτες της Κύπρου. Ο Κώστας Μάντζαλος, εικαστικός και καθηγητής στο Τμήμα Τεχνών και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Frederick, ο οποίος είχε και την επιμέλεια της έκθεσης, ανέφερε στον REPORTER πως «μέσα από την προσεκτική επιλογή περίπου 100 έργων και 57 καλλιτεχνών, η εγκατάσταση των έργων με γενικό τίτλο Κύπρος: Ο Κόσμος, ο Τόπος, ο Λόγος, η Ύλη επιχειρεί να χαρτογραφήσει, με ακόμη μεγαλύτερη εμβάθυνση, την πορεία και τη φυσιογνωμία της κυπριακής τέχνης. Το κάθε έργο ξεχωριστά έχει τη δική του εννοιολογική σημασία αλλά στο σύνολό τους όλα τα έργα έρχονται και δένουν κάτω από την ομπρέλα της σημασίας που ορίζεται ως ο Κόσμος, ο Τόπος, ο Λόγος και η Ύλη». Παράλληλα εξήγησε πως «αρχικά, ο κόσμος αποτελεί το ευρύτερο πλαίσιο ύπαρξης του ανθρώπου. Είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννιόμαστε, ζούμε και δημιουργούμε. Ο κόσμος δεν περιορίζεται μόνο στη φύση ή στο σύμπαν, αλλά περιλαμβάνει και το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον μας, τις αξίες, τις ιδέες και τα βιώματα που μας περιβάλλουν». Σε ότι αφορά τον τόπο, ο κ. Μάτζαλος σημείωσε πως «με τη σειρά του, είναι η συγκεκριμένη εμπειρία του χώρου. Δεν είναι απλώς ένα γεωγραφικό σημείο, αλλά ένα σύνολο αναμνήσεων, εμπειριών και συναισθημάτων. Ο τόπος συνδέεται άμεσα με την προσωπική και συλλογική ταυτότητά μας, γιατί εδώ μεγαλώνουμε, γνωρίζουμε τους ανθρώπους, τις παραδόσεις και την ιστορία μας», ενώ σχετικά με τον λόγο είπε πως «αποτελεί το κύριο μέσο με το οποίο ο άνθρωπος εκφράζεται και επικοινωνεί. Μέσα από τον λόγο, ο άνθρωπος μπορεί να αποδώσει σκέψεις, συναισθήματα και εμπειρίες, να αφηγηθεί ιστορίες και να μεταδώσει γνώσεις. Ο λόγος είναι επίσης εργαλείο κατανόησης και δημιουργίας: μας βοηθά να ερμηνεύσουμε τον κόσμο γύρω μας και να του δώσουμε νόημα». Επιπρόσθετα επισήμανε πως «η ύλη είναι η φυσική υπόσταση των πραγμάτων, το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένος ο κόσμος. Ωστόσο, δεν έχει μόνο πρακτική αξία. Η ύλη μπορεί να αποκτήσει συμβολική διάσταση, να μετατραπεί σε φορέα νοήματος και δημιουργίας». Σε ότι αφορά την έκθεση, ο κ. Μάντζαλος τόνισε πως «παρουσιάζεται μια συνολική εικόνα της δημιουργικής εξέλιξης του τόπου, αναδεικνύοντας τα βασικά στοιχεία που συγκροτούν την ιδιαίτερη ταυτότητά του: τον άνθρωπο με τις εμπειρίες και τις μνήμες του, τη γη με τα φυσικά και πολιτισμικά της στρώματα, τη φωνή που μεταφέρει την προφορική παράδοση και τον λόγο, καθώς και την ύλη που αποτελεί τον πυρήνα της καλλιτεχνικής έκφρασης. Η ολότητα της εικαστικής εγκατάστασης είναι οργανωμένη με τρόπο που επιτρέπει στους επισκέπτες να εισέλθουν σε διαφορετικές όψεις και φάσεις της καλλιτεχνικής παραγωγής, και προσκαλεί τον θεατή να περιηγηθεί στο πολύμορφο και πολυεπίπεδο αφήγημα της κυπριακής δημιουργίας». Σχετικά με την επιλογή των έργων και τη διάταξή τους στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Κώστας Μάντζαλος επισήμανε πως «η έννοια της συνύπαρξης του Κόσμου, του Τόπου, του Λόγου και της Ύλης αποτέλεσε τον κεντρικό άξονα έμπνευσης και καθοδήγησης για τη διαμόρφωση και την παρουσίαση των έργων τέχνης που εκτίθενται στους χώρους του Προεδρικού Μεγάρου. Η ολότητα της εγκατάστασης επιχειρεί να αναδείξει την πολυπλοκότητα της κυπριακής καλλιτεχνικής δημιουργίας και τα πολλαπλά επίπεδα μέσα από τα οποία ο τόπος, η ιστορία και η εμπειρία αποκτούν μορφή και νόημα. Η έκθεση περιλαμβάνει έργα που εκτείνονται χρονικά από τις αρχές του 20ού αιώνα έως και σήμερα, προσφέροντας ένα αντιπροσωπευτικό πανόραμα της κυπριακής τέχνης σε όλη της την εξέλιξη. Η πλειονότητα των έργων προέρχεται από την Κρατική Συλλογή Έργων Τέχνης». Το Προεδρικό Μέγαρο, συνέχισε, «ως φυσικός και συμβολικός χώρος, λειτουργεί στο πλαίσιο αυτό ως μουσειακό περιβάλλον. Κάθε αίθουσά του φιλοξενεί έργα οργανωμένα σύμφωνα με τις τέσσερις ενότητες της θεματικής, δημιουργώντας έναν διάλογο ανάμεσα στην τέχνη, την αρχιτεκτονική και τη συλλογική μνήμη. Η επιμέλεια της έκθεσης βασίστηκε επίσης στη σημασία και την ιστορική βαρύτητα τόσο των ίδιων των έργων όσο και των δημιουργών τους. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στους πρωτοπόρους Κύπριους καλλιτέχνες, τα έργα των οποίων δεσπόζουν στην είσοδο του Μεγάρου, στο φουαγιέ και στους κύριους χώρους υποδοχής. Πρόκειται για έργα καθοριστικής σημασίας για την ιστορία της κυπριακής τέχνης, όχι μόνο για τη χρονική τους τοποθέτηση όπως εκείνα των Διαμαντή, Κάνθου, Κασσιαλού, Νικολαΐδου, Πολ Γεωργίου αλλά και για τη θεματική τους φόρτιση». Για την ψηφιακή εμπειρία, μέσω της εικονικής μηχανής του χρόνου που δημιούργησε το Εργαστήρι Εικονικών Περιβάλλοντων του Ινστιτούτου Κύπρου, σημείωσε πως «ηεικονική μηχανή είναι μία εγκατάσταση που βρίσκεται στην είσοδο του Προεδρικού Μεγάρου και παρέχει μία διαδραστική εμπειρία στην ιστορία του Μεγάρου. Αυτό που φέρνει πιο κοντά το κοινό με την τέχνη του τόπου είναι η καταγραφή και ψηφιοποίηση των έργων τέχνης και η παρουσίαση τους σε ψηφιακή πλατφόρμα. Η τεχνολογία και οι ψηφιακές πλατφόρμες αποτελούν σήμερα καθοριστικά εργαλεία για την προώθηση και διάδοση του πολιτισμού, καθώς επιτρέπουν την ευρύτερη και άμεση πρόσβαση σε πολιτιστικό περιεχόμενο ανεξάρτητα από γεωγραφικούς ή κοινωνικούς περιορισμούς. Μέσα από ψηφιακές εφαρμογές, μουσεία, αρχεία, φεστιβάλ και καλλιτέχνες μπορούν να παρουσιάζουν το έργο τους σε παγκόσμιο κοινό, διατηρώντας παράλληλα ζωντανή την πολιτιστική κληρονομιά μέσω ψηφιοποίησης και διαδραστικών εμπειριών». Η εικονική μηχανή του χρόνου φέρνει την ιστορία πιο κοντά στο κοινό Μιλώντας επίσης στον REPORTER ο υπεύθυνος ερευνητής για σύλληψη ιδέας και σχεδιασμού του Ινστιτούτου Κύπρου, Γεώργιος Αρτόπουλος, αναφερόμενος λεπτομερώς στο  Εργαστήριο Εικονικών Περιβαλλόντων του Ινστιτούτου Κύπρου, εξήγησε πως «δημιούργησε μια εικονική μηχανή του χρόνου που επιτρέπει τη διαδραστική επίσκεψη του Προεδρικού Μεγάρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αναδεικνύοντας την πλούσια ιστορία του από το 1878 μέχρι σήμερα. Η δημιουργία αυτής της εφαρμογής βασίστηκε σε εκτενή ιστορική έρευνα της αρχιτεκτονικής τόσο του σημερινού Προεδρικού Μεγάρου όσο και του προηγούμενου Κυβερνητικού Μεγάρου που βρισκόταν στην ίδια θέση». Σχετικά με τη λειτουργικότητα της εφαρμογής πρόσθεσε πως «μέσω αυτής της εγκατάστασης, ο επισκέπτης μπορεί να ταξιδέψει δια μέσου των ιστορικών αλλαγών του κτιρίου, π.χ. να επισκεφτεί το λυόμενο αποικιοκρατικής αρχιτεκτονικής Κυβερνείο, το οποίο κάηκε στα γεγονότα του 1931, να μελετήσει τις πέτρινες προσθήκες του 1900, να γνωρίσει το Νέο Κυβερνείο που κατασκευάστηκε το 1937 και να μάθει για τον αρχιτέκτονά του, να παρατηρήσει τις καταστροφικές επιπτώσεις του 1974, και τις αλλαγές και επεκτάσεις του κτιρίου και του περιβάλλοντα χώρου του από το 1987 μέχρι το 2011, αλλά και πιο πρόσφατα». Περαιτέρω σε ότι αφορά τη σημασία της ψηφιακής εμπειρίας, ο κ. Αρτόπουλος επισήμανε πως  «προχωρώντας την εξερεύνηση του, ο επισκέπτης μπορεί να μελετήσει την ιστορία αρχαιολογικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων και λεπτομερειών του κτιρίου και του περιβάλλοντα χώρου. Προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία για το κοινό, ο επισκέπτης μπορεί να μπει μέσα στο κτίριο και να εξερευνήσει κάποιους σημαντικούς εσωτερικούς χώρους, όπως την αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου, το σαλόνι ή το κλιμακοστάσιο, επιπλωμένους με τα ιστορικά αντικείμενα, όπως τα ανακατασκευάσαμε βάση ιστορικών αναφορών από τα αρχεία.». Κλείνοντας, τόνισε πως «οι δύο αυτές ψηφιακές εφαρμογές δημιουργήθηκαν από την ομάδα του Ινστιτούτου Κύπρου με τη βαθιά πεποίθηση ότι η διατήρηση και προώθηση του πολιτισμού συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη, τη σταθερότητα και την ευημερία μιας χώρας. Οι ψηφιακές τεχνολογίες αποτελούν ισχυρό εργαλείο για τη διατήρηση και προώθηση της ιστορίας και του πολιτισμού μας, τόσο στους Κύπριους πολίτες όσο και στους διακεκριμένους επισκέπτες του Προεδρικού Μεγάρου από το εξωτερικό. Το έργο υλοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Πρώτης Κυρίας Φιλίππας Καρσερά Χριστοδουλίδη, σε συνεργασία με τη Διοίκηση Προεδρίας και το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών». ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:  Ν. Χριστοδουλίδης: Τα θέματα εγκλωβισμένων και αγνοουμένων βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεών Βοήθεια σε 1.098 φοιτητές από τον Ανεξάρτητο Φορέα Κοινωνική Στήριξης κατά την περσινή ακαδημαϊκή χρονιά Φ. Καρσερά: Στόχος έργα που θα κρατήσουν τη Μαρωνίτικη κοινότητα στη γη της