Καθώς ο πρώτος χρόνος της προεδρίας Τραμπ φτάνει στο τέλος του, το BBC αναλύει τα δύο βασικά ζητήματα που καθιστούν δύσκολη την άμεση επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Θεωρητικά, Ρωσία, ΗΠΑ και Ουκρανία συμφωνούν ότι πρέπει να τερματιστεί ο πόλεμος και μάλιστα πως μια συμφωνία βρίσκεται κοντά. Κι όμως, μετά από δεκάδες συναντήσεις και χιλιάδες ώρες διαπραγματεύσεων σε χαμηλότερα κλιμάκια, το 2025 κλείνει χωρίς να έχει βρεθεί η χρυσή τομή. Από το σχέδιο των 20 σημείων που εκπόνησε η Ουάσιγκτον και στην συνέχεια συνδιαμορφώθηκε με παρεμβάσεις του Κιέβου, δύο φαίνεται να είναι τα δύσκολα σημεία. Το πρώτο αφορά στη διευθέτηση των εδαφών που διεκδικεί η Ρωσία και το δεύτερο στη διαχείριση του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού της Ευρώπης, στη Ζαπορίζια, ο οποίος επί του παρόντος ελέγχεται από τη Μόσχα. Το Κρεμλίνο συμφωνεί με τον Τραμπ ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται «στο τελικό στάδιο» και το επόμενο βήμα του Ζελένσκι είναι να συναντήσει τους Ευρωπαίους ηγέτες στη Γαλλία στις 6 Ιανουαρίου, αλλά κάθε ένα από αυτά τα δύο «αγκάθια» θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη συμφωνία. Ο Πούτιν θέλει να ελέγχει την τύχη της βιομηχανικής καρδιάς της Ουκρανίας Ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν έχει υποχωρήσει από την απαίτησή του για ολόκληρη τη βιομηχανική περιοχή του Ντονμπάς στην Ουκρανία, παρόλο που ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει προτείνει μια συμβιβαστική λύση. Οι ρωσικές δυνάμεις κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής Λουγκάνσκ στα ανατολικά και λίγο περισσότερο από το 75% του Ντόνετσκ. Ο Πούτιν όμως τα θέλει ακέραια, μαζί με τις πόλεις που εντάσσονται στη λεγόμενη «ζώνη οχυρών», το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ. «Δεν μπορούμε απλά να αποσυρθούμε, είναι παράνομο», λέει ο Ζελένσκι. «Δεν είναι μόνο ο νόμος. Εκεί ζουν άνθρωποι, 300.000 άνθρωποι… Δεν μπορούμε να χάσουμε αυτούς τους ανθρώπους». Η πρόταση Ζελένσκι για ελεύθερη οικονομική ζώνη Ο Ζελένσκι έχει προτείνει οι ουκρανικές δυνάμεις να αποσυρθούν από την περιοχή για να δημιουργήσουν μια αποστρατιωτικοποιημένη ή ελεύθερη οικονομική ζώνη που θα ελέγχεται από την Ουκρανία, εφόσον και οι Ρώσοι αποσυρθούν στην ίδια απόσταση. Η τρέχουσα γραμμή του μετώπου θα ελέγχεται από διεθνείς δυνάμεις. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Πούτιν θα συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο, την ώρα μάλιστα που οι στρατηγοί του τον διαβεβαιώνουν πως προελαύνουν στα ουκρανικά εδάφη. «Αν οι αρχές στο Κίεβο δεν θέλουν να επιλύσουν αυτό το ζήτημα ειρηνικά, θα λύσουμε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε με στρατιωτικά μέσα», δήλωσε πρόσφατα ο Πούτιν. Αναλυτές βλέπουν πολύ αργή προέλαση των Ρώσων Και οι δύο πλευρές φαίνεται να έχουν εξαντληθεί. Αναλυτές του «Ινστιτούτου Μελέτης του Πολέμου» με έδρα την Ουάσιγκτον έχουν εκτιμήσει ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα χρειαστούν μέχρι τον Αύγουστο του 2027 για να κατακτήσουν το υπόλοιπο Ντονέτσκ, με την προϋπόθεση ότι θα διατηρήσουν τον τρέχοντα ρυθμό προώθησής τους, κάτι που δεν είναι δεδομένο. Ο συμβιβασμός του Ζελένσκι θα απαιτούσε επίσης την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από άλλες περιοχές της Ουκρανίας όπου διατηρούν περιορισμένη παρουσία, μεταξύ αυτών το Χάρκοβο και η πόλη Σούμι στον βορρά, το Ντνιπροπετρόφσκ στο ανατολικό τμήμα και το Μικολάϊβ στον νότο. Αν δεν κινηθούν τα πράγματα στο Ντόνετσκ, η πιθανότητα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας εμφανίζεται μη ρεαλιστική, αλλά ένας ρωσικός συμβιβασμός δεν είναι απίθανος. Ο απεσταλμένος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσακόφ δήλωσε πρόσφατα ότι «είναι απολύτως πιθανό να μην υπάρχουν στρατεύματα στο Ντονμπάς, ούτε ρωσικά ούτε ουκρανικά», αν και ήταν κατηγορηματικός ότι το έδαφος θα αποτελεί μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ο τεράστιος πυρηνικός σταθμός της Ουκρανίας στα χέρια της Ρωσίας Από τον Μάρτιο του 2022, η Ρωσία έχει καταλάβει τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό της Ευρώπης στο Ενεργοντάρ, στις όχθες του ποταμού Δνείπερου. Ωστόσο, οι έξι πυρηνικοί αντιδραστήρες του σταθμού στη Ζαπορίζια δεν παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Όλοι βρίσκονται σε κατάσταση ψυχρής διακοπής λειτουργίας για περισσότερα από τρία χρόνια. Η εξωτερική τροφοδοσία ηλεκτρικής ενέργειας από την Ουκρανία διατηρεί τον σταθμό σε λειτουργία για να αποτρέψει την κατάρρευση. Για να τεθεί ξανά σε λειτουργία, χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις, εν μέρει για την ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου υδροηλεκτρικού φράγματος Καχόβκα, το οποίο χρησιμοποιούνταν για την παροχή νερού ψύξης στο εργοστάσιο. Η Ουκρανία πιστεύει ότι η περιοχή πρέπει επίσης να αποστρατιωτικοποιηθεί και να μετατραπεί σε ελεύθερη οικονομική ζώνη. H πρόταση των ΗΠΑ προβλέπει την από κοινού διαχείριση του εργοαστασίου, από την Ρωσία και την Ουκρανία. Το Κίεβο έχει δηλώσει ότι αυτό είναι μη ρεαλιστικό και ότι, αντίθετα, οι ΗΠΑ και η Ουκρανία θα μπορούσαν να το διαχειριστούν από κοινού σε αναλογία 50-50, με τις ΗΠΑ να αποφασίζουν πού θα πηγαίνει το μισό της ενέργειας – υπονοώντας ότι θα πηγαίνει στη Ρωσία. Το πρόβλημα της Ουκρανίας είναι ότι η Ρωσία δεν θα το αφήσει και ο επικεφαλής της ρωσικής πυρηνικής υπηρεσίας Rosatom, Αλεξέι Λικάσεφ, έχει τονίσει ότι μόνο ένας φορέας - δηλαδή η Ρωσία - μπορεί να το λειτουργήσει και να διασφαλίσει την ασφάλειά του. Απλά άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο η Ουκρανία να μπορεί να χρησιμοποιεί την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το εργοστάσιο στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας. Ο συμβιβασμός σε αυτό το ζήτημα μπορεί να μην είναι ανυπέρβλητος αλλά θα απαιτούσε ένα επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κρατών, το οποίο δεν υπάρχει. Η θετική ρητορική δεν φτάνει Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς σημαντική πρόοδο σε αυτά τα δύσκολα σημεία, όταν υπάρχει τόσο λίγη εμπιστοσύνη. Όταν ο Τραμπ ανέφερε αυτή την εβδομάδα ότι ο Πούτιν «θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει… συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας ενέργειας… σε πολύ χαμηλές τιμές», ο Ζελένσκι σαφώς δεν πίστεψε ούτε λέξη, διότι δεν θεωρεί ότι ο Πούτιν μιλάει σοβαρά όσον αφορά την ειρήνη. «Δεν εμπιστεύομαι τους Ρώσους και… δεν εμπιστεύομαι τον Πούτιν, ο οποίος δεν επιθυμεί την επιτυχία της Ουκρανίας», δήλωσε ο Ουκρανός ηγέτης. Η Ρωσία έχει επίσης δείξει ελάχιστη εμπιστοσύνη στο Κίεβο, κατηγορώντας τις ουκρανικές δυνάμεις ότι έστρεψαν drones εναντίον μιας κατοικίας του Πούτιν στην περιοχή του Νόβγκοροντ, αν και δεν παρουσίασε αποδείξεις για την επίθεση. Η Ουκρανία αρνείται ότι συνέβη κάτι τέτοιο και πιστεύει ότι πρόκειται για πρόσχημα της Ρωσίας για περαιτέρω ρωσικές επιθέσεις εναντίον κυβερνητικών κτιρίων στο Κίεβο. Υπάρχουν κι άλλα σημεία διαφωνίας που θα μπορούσαν να αποδειχθούν καθοριστικά Το Κίεβο έχει ζητήσει από τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους εγγυήσεις ασφάλειας, ώστε να εξασφαλιστεί μια αντίδραση τύπου ΝΑΤΟ σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης. Η Ουκρανία επιδιώκει επίσης να διατηρήσει στρατό 800.000 ανδρών. Ενδεχομένως ΗΠΑ και Ευρώπη να υπογράψουν μια τέτοια συμφωνία, η Ρωσία όμως δεν θα δεχτεί την παρουσία ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Οι οικονομικές απώλειες για την Ουκρανία έχουν εκτιμηθεί σε 800 δισ. δολάρια, οπότε ένα άλλο βασικό ζήτημα είναι το πόσο θα συνεισφέρει η Ρωσία σε αυτό. Οι ΗΠΑ συζητούν για ένα κοινό επενδυτικό ταμείο με την Ευρώπη και η Ρωσία διαθέτει περιουσιακά στοιχεία αξίας 210 δισ. ευρώ στην Ευρώπη που θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν, παρόλο που η Μόσχα έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να δώσει την συγκατάθεσή της. Η Ρωσία απορρίπτει επίσης το αίτημα της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Αυτό μπορεί να μην αποτελεί μεγάλο εμπόδιο, καθώς δεν υπάρχει πιθανότητα να συμβεί, αλλά αποτελεί μέρος του συντάγματος της Ουκρανίας, οπότε θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί συμφωνία. Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί επίσης πιθανό εμπόδιο, ίσως λιγότερο για τη Ρωσία από ό,τι για τις χώρες που προηγούνται της Ουκρανίας για ένταξη στην ΕΕ. Λίγοι πιστεύουν ότι θα συμβεί πολύ σύντομα. Θα μπορούσαν οι Ουκρανοί να ψηφίσουν μια συμφωνία; Ο Ουκρανός ηγέτης επικαλέστηκε δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι το 87% των Ουκρανών επιθυμεί την ειρήνη, ενώ ταυτόχρονα το 85% απορρίπτει την αποχώρηση από το Ντονμπάς. Επομένως, πιστεύει ότι καμία απόφαση σχετικά με το μέλλον του Ντονέτσκ ή το ευρύτερο σχέδιο 20 σημείων δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς δημοψήφισμα και εκεχειρία 60 ημερών για την προετοιμασία του: «Ένα δημοψήφισμα είναι ο τρόπος για να το αποδεχτούμε ή να το απορρίψουμε». Αυτό αποτελεί επίσης πιθανό σημείο διαφωνίας, καθώς το Κρεμλίνο υποστηρίζει ότι μια προσωρινή εκεχειρία θα παρατείνει τη σύγκρουση και θα οδηγήσει σε νέες εχθροπραξίες. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι κατανοεί τη θέση του Πούτιν. Ωστόσο χωρίς μια τέτοια ψηφοφορία, ο Ζελένσκι πιστεύει ότι μια συμφωνία δεν θα έχει καμία ισχύ, γεγονός που προστίθεται στον κατάλογο των επίπονων ζητημάτων που πρέπει να επιλυθούν. Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr