İran’da döviz kurundaki sert dalgalanma, riyalin hızla değer kaybetmesi ve derinleşen ekonomik kriz, başkent Tahran başta olmak üzere birçok kentte protestoların patlak vermesine yol açtı. Esnaf ve öğrencilerin öncülük ettiği gösteriler ülke geneline yayılırken, İran yargısı protestoların “istikrarsızlık yaratması” durumunda sert müdahale edileceği mesajını verdi. İran Başsavcısı Muhammed Muvahedi Azad, Çarşamba günü devlet medyasına yaptığı açıklamada, barışçıl protestoların meşru olduğunu savundu ancak “güvensizlik yaratmaya yönelik girişimlere” karşı kararlı bir yanıt verileceğini söyledi. Movahedi Azad, “ Barışçıl geçim protestoları, toplumsal ve anlaşılabilir gerçeklerin bir parçasıdır ” ifadelerini kullanırken, ekonomik taleplerin kamu malına zarar verilmesi ya da “dışarıdan tasarlanmış senaryoların” hayata geçirilmesi için araç haline getirilmesi durumunda “yasal, orantılı ve kararlı” müdahale edileceğini vurguladı. Protestolar birçok kente yayıldı Uyarı, Pazar günü Tahran’da esnafın işyerlerini kapatarak sokağa çıkmasıyla başlayan ve Salı günü ülkenin farklı kentlerine yayılan protestoların ardından geldi. Riyalin ABD doları karşısında rekor düzeyde değer kaybetmesi, özellikle çarşı esnafı ve üniversite öğrencileri arasında tepkiye yol açtı. Salı günü Tahran’da öğrenciler sokaklara çıkarken, devlet haber ajansı IRNA; İsfahan, Yezd ve Zencan’daki üniversitelerde ve çeşitli kamu kurumlarında da protestolar düzenlendiğini bildirdi. İran işçi hareketine yakınlığıyla bilinen ILNA ise başkentteki yedi üniversite dahil olmak üzere ülke genelinde en az 10 üniversitede gösteriler yapıldığını aktardı. Gösteriler, Tahran’ın Cumhuri bölgesi ile Kapalı Çarşı çevresindeki iki büyük teknoloji ve cep telefonu alışveriş merkezinde bulunan dükkanların Pazar günü kepenk kapatmasıyla başladı ve üç gündür aralıksız sürüyor. Riyal serbest düşüşte ABD ve Batılı ülkelerin yaptırımları ile diplomatik baskının artması, İran ekonomisi üzerindeki yükü ağırlaştırırken, riyal son haftalarda hızla değer kaybetti. Protestoların başladığı Pazar günü riyal, ABD doları karşısında yaklaşık 1 milyon 420 bin seviyesine gerilerken, bu rakam bir yıl önce yaklaşık 820 bin düzeyindeydi. On yıllardır Batı yaptırımları altında olan İran ekonomisi, Birleşmiş Milletler’in Eylül ayı sonunda, nükleer program gerekçesiyle yıllar önce kaldırılan bazı uluslararası yaptırımları yeniden devreye sokmasının ardından daha da baskı altına girdi. 'Hükümet dinleyecek' mesajı Artan tepkiler karşısında hükümetten de protestocuları “dinleme” mesajları geldi. Hükümet sözcüsü Fatemeh Muhacerani, Tahran’da düzenlediği basın toplantısında, “ Hükümet, sert sesler olsa bile sabırla dinleyecektir” dedi. Muhacerani, “ Halkımız uzun süredir büyük bir baskı altında. Sesleri yükseliyorsa bunun nedeni bu yükün ağırlığıdır. Hükümetin görevi bu sesleri duymak ve toplumda var olan sorunların çözümü için ortak bir anlayış geliştirmektir ” ifadelerini kullandı. Barışçıl toplanma hakkının tanındığını belirten sözcü, “ Tüm protestoları, krizleri ve zorlukları görüyor ve resmen tanıyoruz ” dedi. Yarı resmi Mehr Haber Ajansı, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın Salı günü işçi liderleriyle bir araya gelerek ekonomik krize ilişkin çözüm önerilerini dinlediğini aktardı. Pezeşkiyan’ın, yetkililere protestocuların “meşru taleplerinin” dikkate alınması talimatını verdiği ve geçim kaynaklarının korunmasının “günlük önceliği” olduğunu söylediği belirtildi. Derinleşen çoklu krizler İran’da enflasyonun yaklaşık yüzde 50 seviyesinde seyretmesi, para biriminin değer kaybı ve artan işsizlik, ekonomik krizin temel göstergeleri arasında yer alıyor. Bunun yanı sıra ülke, ciddi bir enerji ve su kriziyle de karşı karşıya. Tahran ve diğer büyük şehirleri besleyen barajların önemli bir bölümü, kuraklık nedeniyle neredeyse boşalmış durumda. Ülkede internet erişimi ise dünya genelinde en kısıtlı ve denetimli ağlardan biri olmayı sürdürüyor. İran devlet medyası, protestoları aktarırken gösterilerin 1979’dan bu yana ülkeyi yöneten teokratik düzene yönelik genel bir itirazdan ziyade, riyalin kontrolsüz değer kaybı ve ekonomik sıkıntılardan kaynaklandığını vurguluyor. Son büyük protestolar 2022–2023’te yaşanmıştı İran’da son geniş çaplı protestolar 2022 ve 2023 yıllarında, 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesinin ardından patlak vermişti. O dönemde ülke genelinde düzenlenen gösterilerde yüzlerce kişi yaşamını yitirmiş, 20 binden fazla kişi tutuklanmış ve çok sayıda protestocu idam edilmişti.