Borgarráð ræddi í morgun og fram eftir degi skýrslu innri endurskoðunar um bensínsstöðvarsamninga. Innri endurskoðun var í maí falið að gera úttekt á þessum samningum og samningaviðræðum við olíufélögin en þeir höfðu orðið tilefni til umfjöllunar í Kastljósi og fulltrúar minnihlutans töluðu um gjafagjörning; að þarna væri verið að afhenda olíufélögunum bensínsstöðvarnar á silfurfati. Erfiðar viðræður við olíufélögin Skýrslan er löng, alls hundrað og fimm blaðsíður, og niðurstaðan eru tólf umbótartillögur um verklag; hjá starfs-og stýrihópum, opinberum samningateymum en líka reglum um úhlutun lóða og lóðasamninga. Í skýrslunni er aðdragandinn að þessum viðræðum rakin, þær má rekja til loftslagsstefnu borgarinnar um að fækka bensínsstöðvum eða dælum um fimmtíu prósent. Hún var samþykkt 2016. Viðræðurnar við olíufélögin gengu hægt fyrir sig til að byrja með; olíufélögin voru ekki áfjáð í að semja á forsendum Reykjavíkurborgar; olíufélögin höfðu skiljanlega engan hag af því að fækka bensínsstöðvum eða dælum.. Ekkert metið hvaða verðmæti voru í húfi Eitt af þeim atriðum sem Innri endurskoðun gagnrýnir er að ekki skuli hafa farið fram neitt mat á verðmæti þeirra réttinda sem samningarnir gátu falið í sér; fjárhagsleg hagsmunir borgarinnar sé atriði sem beri að horfa til við samningagerð, segir í skýrslunni, en ekkert lá fyrir hversu mikil verðmæti voru mögulega undir. Innri endurskoðun telur sig ekki geta metið það með afdráttarlausum hætti hvaða verðmæti urðu til í höndum olíufélaganna með þessum samningum. Sú niðurstaða yrði háð talsverðri óvissu þar sem deiliskipulag fyrir allar lóðir nema eina liggur ekki fyrir. Það er lóðin undir sjálfsafgreiðslustöðvarnar við Egilsgötu sem Olís seldi fyrir rúmar 800. Ávinningur Olís með samingum sínum við borgina nam líklega 44 til 66 milljónum með því að sleppa við byggingarréttargjaldið, samkvæmt skýrslu Innri endurskoðunar. Allir vissu um fjárhagshvata olíufélaganna Úttekt Innri endurskoðunar snerist líka um hvort borgarfulltrúar í borgarstjórn og borgarráði hefðu fengið viðhlítandi upplýsingar? Innri endurskoðun segir að samningarnir hafi verið flókið viðfangsefni en verið í samræmi við hagsmuni borgarinnar og fært hana nær þeim markmiðum sem að var stefnt þó það ligg fyrir að sum þeirra náðust ekki; eins og að bensínsstöðvum eða dælum yrði fækkað um fimmtíu prósent. Það er býsna langt síðan þetta ferli fór af stað; samningsmarkmiðin voru samþykkt einróma á fundi borgarráðs í maí 2019 og samningarnir sjálfir á tveimur fundum borgarráðs, annars vegar í júní 2021 og hins vegar febrúar 2022. Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins sátu hjá á þeim fundum. Í úttekt Innri endurskoðunar kemur fram að á fundinum 2019 hafi borgarráð samþykkt að eingungis yrði krafist greiðslu gatnagerðargjalda af hálfu lóðarhafa að uppfylltum ákveðnum skilyrðum. Það yrði með öðrum orðum ekki krafist greiðslu á á byggingarréttargjöldum eða því sem er kallað innviðagjöld. Innri endurskoðun telur engum vafa undirorpið að fulltrúar allra flokka hafi ekki verið í neinum vafa um þetta. Þeir vissu að möguleg uppbyggingaráform á einstökum lóðum gætu falið í sér fjarhagslega hvata fyrir lóðahafa til að samþykkja breytta nýtingu á bensínsstöðvarlóðunum og sá hvati væri umtalsvert verðmætari en eingöngu niðurfelling byggingarréttargjalda. Gagnrýnir hvernig samningarnir voru kynntir Innri endurskoðun finnur hins vegar að því hvernig samningarnir sjálfir voru kynntir á fundum borgarráðs í júní 2021 og febrúar 2022. Á fyrri fundinum hafi upplýsingagjöfin að stærstum hluta snúið að því hvort og þá hversu mikið bensínsstöðvum gæti mögulega fækkað en ekki um efni einstakra samninga og gildi þeira. Á það er bent að samkomulögin við lóðarhafa hafi verið í ósamræmi við þá skilmála og skilyrði sem borgarráð setti fyrir niðurfellingu byggingarréttargjalds. Hugmyndir lóðarhafa voru til að mynda ekki komnar á þann stað sem lagt var upp með og tímafrestir veittu þeim mun meiri slaka. Þetta telur innri endurskoðun að borgarráð hefði mátt sjá en ekki verði séð að þetta hafi verið tekið til umræðu á fundinum og ekki sé vikið að þessu í þeim gögnum sem lögð voru fyrir ráðið. Fundurinn í febrúar er sama merki brenndur, að mati Innri endurskoðunar. Tveggja blaðsíðna minnisblað hafi verið lagt fyrir fundinn þar sem ekki voru rakin álitamál eða árangur samningaviðræðna að öðru leyti en því að fjallað er um hvaða bensínsstöðvar komi til með að hætta. Samninganefndin sagði enga aðra leið færa Almennt, segir Innri endurskoðun, verði ekki annað séð en að fulltrúar flokkanna í borgarráði hafi haft nægar upplýsingar til að geta lagt mat á bæði samningsmarkmiðin og þau samkomulög sem lögð voru fyrir ráðið. Á hinn boginn verði ekki framhjá því litið, mögulega vegna þess hversu flóknar viðræðurnar voru, var upplýsingagjöf ómarkviss þegar samningarnir sjálfir komu til umfjöllunar borgarráðs. Ekki var fjallað um tiltekin álitamál né þann vafa sem hlaut að vera uppi um að uppbyggingaráformin næðu fram að ganga. Hvað sem fulltrúar í borgarráði máttu vita eða vissu hafi það verið sjálfstæður misbrestur að greiningar voru ekki settar í formlegri búning. Samninganefnd borgarinnar fékk tækifæri til að skila andsvörum og sagði að ekki hafi verið annað hægt en fara þá leið sem farin var. Fækkun stöðva hafi þurft að ganga jafnt yfir öll olíufélögin og miða hafi þurft við að skrifa undir rammasamkomulag á sama tíma við öll félögin. Ekker þeirra vildi vera fyrst og ekkert gat hugsað sér að semja um lóð fyrir lóð. Innri endurskoðun segir að um það hafi ríkt samstaða hjá sérfræðingum borgarinnar að hefja samningaviðræður við öll olíufélögin í einu. Hún bendir hins vegar á að staða einstakra lóða hafi verið misjöfn. Nokkrir lóðarleigusamningar hafi verið útrunnir og skammt eftir hjá sumum en aðrir hafi verið nýlegir og enn aðrir átt langt eftir. Og bent er á nýlegan dóm Hæstaréttar þar sem sveitarfélag mátti láta leigutaka á lóð víkja án þess að greiða fyrir það bætur.