Vraag in Volendam naar Jan Schilder en er staan er een stuk of 300 op. Maar zeg je Jan Vik, dan weet iedereen wie je bedoelt. In het vissersdorp is een bijnaam belangrijker dan je echte naam, ook als die toevallig Geile Japie is. "De bijnaam van mijn opa was Krieltje, omdat hij zo klein van stuk was. Ikzelf ben wat groter, dus mij noemen ze Kriel", zegt Hein Tol, in het praathuis op de Volendamse Dijk. Of de naam is afgeleid van de krielkip, of van de kleine aardappel, weet Tol niet precies. "Ik heb wel m'n hele leven in de patat gezeten", zegt hij. Naast hem zit Jonk van Pé, die zijn bijnaam 'Pe' te danken heeft aan zijn chagrijnige grootvader. "Hij had er tijdens het vissen schijnbaar vaak 'de pee' in, een afkorting van ergens de pest in hebben", zegt Jonk. "Ik ben nooit chagrijnig, maar als je die naam eenmaal hebt, heb je hem voor altijd." 1900 bijnamen De eerste bijnamen dateren van 1811, toen Napoleon iedereen verplichtte een vaste achternaam aan te nemen, vertelt Jan Schilder, of beter bekend als Jan Vik. Vik spendeert veel tijd aan onderzoek naar Volendamse bijnamen en heeft er tot dusver zo'n 1900 opgespoord, waarvan de herkomst niet altijd evident is. Een bijnaam kan ontstaan door uiterlijk, karakter, beroep, of door een opvallende gebeurtenis, legt Vik uit. Vaak blijft die bijnaam dan generatie op generatie in de familie. Zo is Carla van de viskraam op de Dijk 'er een van Gerie', verwijzend naar de zus van haar moeder. "Alle kinderen die na Gerie werden geboren, zoals mijn moeder Aaf, werden er 'eentje van Gerie'", zegt ze. Daar kun je ook flinke pech mee hebben, vertelt Carla terwijl ze een bakje kibbeling klaarzet voor een toerist. "Mijn man had een collega, met de bijnaam De Warme Drol. Die was daar niet blij mee." De herkomst is niet altijd te achterhalen, zoals in het geval van Krelis Kes, bij Volendammers bekend als 'een Doede'. Zijn familie had vroeger een lampenwinkel vlak bij het Praathuisje. "Maar wat het betekent? Geen idee, het is gewoon zo." Zoek maar eens naar Jan Schilder Bijnamen zijn niet alleen een Volendamse traditie, maar ook praktisch, legt Vik uit. "Namen als Tol, Visser en Veerman komen heel vaak voor, omdat de gemeenschap altijd relatief gesloten is geweest." Daarnaast werden kinderen vaak vernoemd naar hun grootouders. Zo kreeg de eerste zoon vaak de naam van de vader van vaderskant, en de tweede naar de vader van moederskant. Dan konden twee broers zomaar dezelfde voor- en achternaam delen. Jan Vik: "Als je in Volendam naar Jan Schilder zou vragen dan zeggen ze 'daar zijn er hier 300 van'. Dan is het wel handig als je de bijnaam kent van degene die je zoekt." Dan nog komt het ook weleens voor dat twee personen dezelfde bijnaam krijgen, zegt Carla. "Zoals geile Japie en Japie Geil. Dat zijn twee verschillende mensen." Ook de overgrootouders van Nico Runderkamp vernoemden hun kind naar een oom, met de naam Klaas. Maar oom Klaas had een bakkerij, dus Klaas, die ook nog eens klein van stuk was, werd al snel Bakkertje genoemd. Toen hij veel later een slagerij begon, ging ook zijn bijnaam mee. Nu, 83 jaar later heet de slagerij van Volendam nog steeds Bakkertje. "Wij zijn er nog altijd trots op", zegt eigenaar Nico.