Nga vonesa në zhvillim deri te puberteti i hershëm – kur fëmija ka nevojë për vlerësim endokrinologjik Dr. Hafize Rafuna Endokrinologe Pediatrike +383 44 265 800 Rritja e fëmijës është një nga treguesit më të rëndësishëm të shëndetit të tij. Megjithatë, jo gjithmonë ajo ecën me ritmin e pritur. Ndonjëherë prindërit vërejnë se fëmija është më i shkurtër se bashkëmoshatarët, ndërsa në raste të tjera zhvillimi fizik ndodh shumë herët. Këto janë të ashtuquajturat çrregullime të rritjes, që shpesh kanë në bazë ndryshime hormonale dhe kërkojnë vlerësim nga endokrinologu pediatrik. Mungesa e hormonit të rritjes (GHD) Një nga arsyet më të shpeshta të ngadalësimit të rritjes është mungesa e hormonit të rritjes, i cili prodhohet në gjëndrën hipofizare në tru. Ky hormon nxit rritjen e kockave dhe zhvillimin e muskujve. Shenjat paralajmëruese për prindërit: ▪ Rritje e ngadalësuar pas moshës 2 vjeç ▪ Fëmija duket më i shkurtër dhe me pamje trupore “fëmijërore” ▪ Vonesa në fillimin e pubertetit Diagnoza vendoset përmes analizave hormonale, matjes së moshës kockore dhe rezonancës magnetike të trurit. Terapia me hormon të rritjes në formë injeksionesh jep rezultate të shkëlqyera, sidomos nëse fillohet në kohë. Puberteti i parakohshëm Kur zhvillimi i trupit fillon para moshës 8 vjeç te vajzat dhe 9 vjeç te djemtë, flasim për pubertet të parakohshëm. Fëmijët mund të kenë zhvillim të hershëm të gjirit, qimeve pubike apo ndryshime emocionale që nuk i përshtaten moshës së tyre. Në fillim rriten më shpejt, por më vonë rritja ndalon më herët, duke ndikuar në shtatin përfundimtar. Në shumicën e rasteve shkaku është idiopatik (pa arsye të qartë), por ndonjëherë lidhet me sëmundje të trurit ose tumore të hipotalamusit. Trajtimi përfshin ilaçe që ngadalësojnë procesin hormonal, duke i dhënë fëmijës kohë për zhvillim normal. Rritja e vonuar konstitucionale Ka edhe fëmijë që janë plotësisht të shëndetshëm, por thjesht rriten më ngadalë dhe zhvillohen më vonë se bashkëmoshatarët. Ky është një variant normal i rritjes, që shpesh është i trashëguar në familje. Në këto raste nuk nevojitet trajtim, por monitorim dhe mbështetje emocionale, pasi fëmijët mund të ndihen të “ndryshëm” përkohësisht. Puberteti ndodh më vonë, por zhvillimi përfundimtar është normal. Sindromat gjenetike që ndikojnë në rritje Disa çrregullime gjenetike si Sindroma Turner (vajzat me mungesë të kromozomit X) apo Sindroma Noonan shoqërohen me shtat të shkurtër dhe karakteristika të veçanta fizike. Në këto raste përdoret terapia me hormon rritjeje, ndërsa për vajzat mund të nevojitet edhe trajtim me hormone seksuale për zhvillim pubertal normal. Pse është i rëndësishëm diagnostikimi i hershëm Nëse fëmija rritet më pak se 4-5 cm në vit pas moshës 3 vjeç, ose nëse shenjat e pubertetit shfaqen shumë herët apo mungojnë pas moshës 13-14 vjeç, është e domosdoshme të bëhet një kontroll tek mjeku specialist. Sa më herët të zbulohet shkaku, aq më mirë mund të korrigjohet. Rritja e fëmijës nuk është vetëm çështje estetike, por një pasqyrë e drejtpërdrejtë e shëndetit të përgjithshëm. Përfundim Çrregullimet e rritjes nuk janë gjithmonë sëmundje serioze, por mund të përmirësohen ndjeshëm me ndërhyrje të hershme. Prindërit duhet të masin jo vetëm peshën, por edhe gjatësinë e fëmijës rregullisht dhe të kërkojnë këshillim kur diçka nuk shkon me ritmin e zakonshëm. Rritja është një tregues i shëndetit dhe çdo centimetër ka rëndësi. /Telegrafi/