Fort bezuiden Spaarndam aan het Noorder Buiten Spaarne had ooit de functie om zo min mogelijk mensen door te laten. Nu moeten de mensen er juist wel naartoe. Vernieuwingen moeten het vestingwerk meer ‘beleefbaar’ maken. Zo komt er zelfs een uitkijkpunt bij. Voor de duidelijkheid: dat uitkijkpunt is niet bedoeld voor militairen. Nee, Fort bezuiden Spaarndam heeft al lang geen militaire functie meer. De uitkijktoren moet nu doodgewone voorbijgangers ertoe verleiden om het historische vestingwerk bewuster te beleven, vinden de beheerders van het fort. "Het is in deze tijd belangrijk om de verhalen van onze geschiedenis te blijven delen", vertelt Jorinte Smits van Recreatieschap Spaarnwoude. "Geschiedenis laat ons zien waar we vandaan komen en hoe onze omgeving is gevormd. Door historische verhalen zichtbaar te maken, krijgt het landschap de aandacht die het verdient en voelen mensen zich er meer verbonden mee." Groen gebied Recreatieschap Spaarnwoude beheert het Spaarnwoude Park, het groene gebied tussen Haarlem, Hoofddorp en Amsterdam waarin Fort bezuiden Spaarndam ligt. Fort bezuiden Spaarndam ligt, zoals de naam al doet vermoeden, ten zuiden van de oude, westelijke kern van Spaarndam. Er is ook een Fort benoorden Spaarndam, aan de noordkant van het dorp. Tekst loopt door onder de foto. Beide forten zijn eind 19e eeuw aangelegd. Ze maakten deel uit van de Stelling van Amsterdam, dat de hoofdstad in oorlogstijd moest beschermen tegen indringers. Dat zou dan moeten gebeuren door het omliggende gebied onder water te zetten. Het ondergelopen gebied zou te ondiep zijn voor schepen, maar te diep voor soldaten te voet. Zo konden vijanden met groot geschut, zoals kanonnen, niet dichtbij komen. Positie Spaarndam De twee forten bij Spaarndam vormden samen de Positie Spaarndam. Hun gezamenlijke taak was cruciaal: ze moesten de sluizen in Spaarndam verdedigen, die nodig waren om het gebied onder water te zetten. Ook voorkwamen ze dat de vijand via de belangrijke dijken, zoals de Slaperdijk en andere wegen binnendrong. Tekst loopt door onder de foto. En dat verhaal, van die typisch Hollandse manier van verdedigen, moet dus verteld worden. Want dat is uniek. De waterlinies zijn niet voor niets UNESCO-werelderfgoed. "Door routes, zichtlijnen en informatie te verbeteren", vertelt Smits, "wordt het fort toegankelijker, herkenbaarder en nog aantrekkelijker om te bezoeken." Momenteel wordt er een pad aangelegd waarover fietsers vanaf de Pol in Spaarndam in een rechte lijn naar de ingang van het fort rijden. Metamorfose Het voorplein bij Fort bezuiden Spaarndam, wat tot voor kort niet veel meer was dan een betonnen oppervlakte, krijgt ook een metamorfose. Dat wordt een net aangekleed parkeerterrein. En als kers op de taart komt er dus een uitkijktoren. Dat idee is afkomstig van de landschapsarchitect die het ontwerp voor de herinrichting van het parkeerterrein voor het fort heeft gemaakt. Tekst loopt door onder de foto. Het uitkijkpunt is gesitueerd op een heuvel die vroeger werd gebruikt om kanonnen op te stellen. Goed om te weten: gevuurd is er nooit met de kanonnen. Hoe briljant ook, het idee achter de Stelling van Amsterdam bleek begin 20e eeuw al snel achterhaald. Militaire vliegtuigen kwamen immers zó over dat ondergelopen gebied heen. Tweede Wereldoorlog Dat is waarschijnlijk ook de reden dat het fort tijdens de Tweede Wereldoorlog geen doelwit was. Wel blies de Duitse bezetter de stalen koepels van het fort op. Het staal kwam goed van pas voor de oorlogsindustrie. Na de oorlog sloeg het Nederlandse leger er munitie op. Dat is een groot contrast met het huidige gebruik van het fort. "Het bruist er", zegt Smits. Zo is er een café met terras en houden er ondernemers kantoor. Onder de betonnen koepel is zelfs kinderopvang. Je zou bijna vergeten wat de oorspronkelijke functie van het bouwwerk is. Maar daar gaat nu dus meer nadruk op worden gelegd.