De Tsjechische minister van Defensie mag zich voortaan niet meer uitlaten over Oekraïne. Alleen uitspraken over het eigen leger zijn toegestaan. Dat is de uitkomst van overleg in de eerste regeringscrisis van de nieuwe rechts-populistische coalitie van Andrej Babis. De onrust begon afgelopen vrijdag, toen de kersverse minister Jaromír Zuna van Defensie zijn steun aan Oekraïne uitsprak. "Oekraïne is een land dat zich verdedigt, Rusland is de agressor", zei hij daarover. Dat waren feitelijke en weinig omstreden woorden, die op brede steun kunnen rekenen in het pro-Oekraïense Tsjechië, maar niet binnen Zuna's eigen partij. Zijn uiterst-rechtse en pro-Russische SPD vormt samen met de eveneens uiterst-rechtse Motoristen en het populistische ANO van Babis sinds deze maand een coalitie. De SPD voerde campagne tegen steun aan Kyiv, wil Oekraïense vluchtelingen deporteren en ziet Tsjechië het liefst vertrekken uit de EU en de NAVO. In ruil voor regeringsdeelname liet de SPD zijn meest radicale standpunten varen. Ook schoof de partij 'onafhankelijke experts' naar voren als minister, in plaats van eigen partijprominenten met een radicaler profiel. Zo werd de luitenant-generaal Zuna minister van Defensie en ook vicepremier namens de SPD. Munitie-initiatief Zuna leek de bestaande steun aan Oekraïne te willen voortzetten, tot opluchting van de rest van Europa. Tsjechië leidt een belangrijk initiatief waarbij het als tussenpersoon optreedt tussen Oekraïne en leveranciers van munitie. Zo blijft de afzender anoniem, bijvoorbeeld omdat die banden met Rusland onderhoudt. Het initiatief heeft dit jaar naar schatting 1,8 miljoen stuks artilleriegranaten opgeleverd. Tsjechië betaalt zelf relatief weinig aan het project, maar ontvangt wel belastinginkomsten uit de munitiehandel. Zuna steunt het project, maar zijn eigen partij is tegen. Partijleider Okamura, een Japans-Tsjechische ondernemer, wil dat "geen enkele cent van Tsjechische burgers" meer naar wapens voor Oekraïne gaat. Ook Zuna's aangekondigde reis naar Oekraïne en de aankondiging om Amerikaanse gevechtsvliegtuigen te kopen, leidden tot onrust binnen de partij. In een crisisoverleg van drie uur werd besloten dat Zuna mag aanblijven, zolang hij zich niet meer uitlaat over deze onderwerpen. Alleen premier Babis mag over Oekraïne spreken. De reis naar Kyiv is afgeblazen. Monddood gemaakt De minister en vicepremier lijkt monddood gemaakt. Tsjechische journalisten krijgen geen contact meer met hem, zijn account op X is verwijderd. Wel verscheen hij in een video waarin hij de SPD-fractievoorzitter beloofde niet naar Oekraïne te reizen. "Met de blik van een krijgsgevangene", oordeelde de krant Denik N. Voor het munitie-initiatief lijkt een kosmetisch compromis bedacht. Het project zou voortaan niet meer onder het ministerie van Defensie vallen, zodat het niet meer de vingerafdruk van de SPD draagt. Strijd om ministers Daarmee is, kort voor Kerstmis, de rust weergekeerd in de nieuwe Tsjechische regering. De totstandkoming daarvan ging aanvankelijk soepel: al een maand na de verkiezingen werd een voorlopig regeerakkoord gepresenteerd . Daarna volgde een lange strijd om de ministersposten, die nog altijd niet volledig is beslecht. President Pavel, die tot de huidige oppositie behoort, weigert de leider van de Motoristen te benoemen tot minister van Milieu. Aanleiding zijn racistische, antisemitische en homofobe Facebookberichten van deze Filip Turek. Daarmee keert hij zich tegen de democratische orde, stelt Pavel. Voorlopig doet de minister van Buitenlandse Zaken de milieuportefeuille erbij. Ook de benoeming van Babis tot premier liep vertraging op, omdat de president eiste dat hij afstand zou doen van zijn meer dan 200 bedrijven. Dat was nodig om belangenverstrengeling te voorkomen. Inmiddels heeft Babis zijn bedrijven ondergebracht in een trustfonds. Na de feestdagen hoopt de regering-Babis daadwerkelijk van start te gaan en het definitieve regeerakkoord te presenteren. Dan wordt ook duidelijk in hoeverre Tsjechië Oekraïne zal blijven steunen. Minister Zuna zal zich er in ieder geval niet over uitlaten.