45 'geschenkwoningen' worden aangewezen als rijksmonument

45 'geschenkwoningen' worden aangewezen als rijksmonument

Geschenkwoningen worden ze genoemd. Houten huizen die Scandinavische landen aan ons land schonken na de Watersnoodramp in Zuidwest-Nederland in 1953. 45 van die huizen zijn nu aangewezen als rijksmonument. De woningen staan in diverse dorpen in Zeeland, westelijk Noord-Brabant en in Zuid-Holland. De Scandinavische landen en Oostenrijk wilden zo bijdragen aan het lenigen van de acute woningnood in het gebied, die was ontstaan na de grote overstromingen van 1953, die aan 1836 mensen het leven kostten en tienduizenden huizen beschadigde of verwoestte. Het waren houten prefabwoningen, die als bouwpakket naar ons land werden verscheept en ter plekke in elkaar werden gezet. Bungalows, twee-onder-een-kapwoningen en vrijstaande woningen van twee verdiepingen. De huizen hadden atypische kenmerken van de landen van herkomst: Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken. Volgens architectuurhistoricus Mariël Kok van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed waren het degelijke en moderne huizen, voorzien van allerlei gemakken die in die tijd in ons land niet gewoon waren. "De huizen waren goed geïsoleerd met moderne verwarmingssystemen. Daar waren wij in die tijd nog helemaal niet mee bezig." 'Ineens een hoop luxe' "Mijn opa en oma hebben ook in zo'n woning gewoond, dus ik was er al bekend mee", zegt Ronald Moerland, bewoner van het huis genaamd 'Oslo' in Burgh-Haamstede, Zeeland. Hij woont er al 24 jaar. "Zij waren de eerste bewoners, nadat hun woning was weggespoeld tijdens de ramp. Ze kregen die woning toegewezen." Voor zijn grootouders was de geschenkwoning even wennen. "Er zat bijvoorbeeld een douche in, dat waren ze niet gewend want je waste je toen in een teil. In die tijd, 1953, was het ineens een hoop luxe." Dat de woningen zijn gebouwd in Scandinavië is volgens Moerland goed te merken. "Qua isolatie zijn ze perfect. Mijn gasrekening is niet zo hoog." Moerland weet nog niet of hij akkoord gaat met de monumentenstatus van zijn woning. "Ik weet niet of die status mij de vrijheid geeft om in de toekomst te doen en laten wat ik wil. Niet dat wij grote plannen hebben, maar ik wil niet door zo'n status worden belemmerd." Monumentenstatus Veel van de geschenkwoningen hebben de tand des tijds goed doorstaan. Van de 860 woningen die toen geschonken zijn, zijn er nog 682 behouden. De zeventig Oostenrijkse huizen zijn later gebruikt als vakantiehuizen. Andere woningen zijn in de loop van de tijd regelmatig verbouwd of uitgebreid, of van een stenen buitengevel voorzien. In overleg met het ministerie van Cultuur heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed 45 geschenkwoningen aangewezen die nog in originele staat zijn. Die staan in Burgh-Haamstede, Renesse, Hansweert, Puttershoek, Nieuwe-Tonge en Lage Zwaluwe. Ook het dorpshuis Holland Huis in Scherpenisse, dat destijds door boeren uit Noord-Holland is geschonken, krijgt een monumentenstatus. Bouwkundige tips en subsidie De monumentenstatus wordt definitief als ook gemeenten, eigenaren en andere belanghebbenden zoals bewoners de kans hebben gekregen om hun mening over de aanwijzing te geven. Als de huizen monument worden, moeten de bewoners of eigenaren de cultuurhistorische waarde beschermen en bij verbouwingsplannen altijd eerst een vergunning aanvragen. Om de eigenaren te helpen met het onderhouden en verduurzamen van het historisch erfgoed heeft de rijksdienst een Handreiking Toekomstbestendige Geschenkwoningen uitgegeven met bouwkundige tips en subsidiemogelijkheden. Op diverse plekken worden al geschenkwoningen beschermd. In het Zeeuwse dorp Sint-Annaland en Heijningen in Noord-Brabant zijn geschenkwoningen ingericht als museumwoning. In het Openluchtmuseum in Arnhem is een Noorse Watersnoodwoning uit Raamsdonksveer herbouwd.

Deze dieren verwacht je niet in de Zeeuwse polder: ‘Onze klanten reageren heel enthousiast’

Deze dieren verwacht je niet in de Zeeuwse polder: ‘Onze klanten reageren heel enthousiast’

De koeling is gevuld met verse zuivelproducten en verpakt vlees. Op de planken naast de toonbank liggen kazen. Het lijkt op het eerste gezicht een vertrouwd Zeeuws boerderijwinkeltje. Tot je hoort waar deze producten vandaan komen: niet van koeien, maar van grote zwarte dieren met brede hoorns, die je eerder zou verwachten in een Aziatisch rijstveld dan in de Zeeuwse polder.